Kapitał docelowy określa górną granicę, do której może być podwyższony kapitał zakładowy spółki akcyjnej. Dokonanie podwyższenia kapitału zakładowego możliwe jest na podstawie upoważnienia zarządu na mocy postanowień statutu przez walne zgromadzenie akcjonariuszy. Zgodnie z art. 444 § 1 k.s.h., takie upoważnienie zarządu dopuszczalne jest, jednak z tym zastrzeżeniem, że na okres nie dłuższy niż trzy lata.

Istotne: Ten tryb podwyższenia stanowi uproszczoną formę, ponieważ obniża koszty pozyskania kapitału i ułatwia szybką emisję akcji. Z drugiej strony może doprowadzić do przejęcia kontroli nad spółką przez osoby wskazane przez zarząd.

Zarząd może wykonać przyznane mu upoważnienie przez dokonanie jednego albo kilku podwyższeń kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego. Słowo „może” oznacza zatem, że zarząd uprawniony jest do podwyższania kapitału zakładowego w oparciu o kapitał docelowy do określonej wysokości, przy czym nie jest to „sztywna” wysokość, do której podwyższa się zwykle kapitał zakładowy.

Istotne: Upoważnienie zarządu do podwyższania kapitału docelowego w maksymalnej wysokości 3/4 kapitału zakładowego ma moc obowiązującą od chwili wpisu zmiany statutu do rejestru, nie zaś od chwili podjęcia stosownej uchwały w tym przedmiocie.

Z art. 444 § 2 k.s.h wynika, że upoważnienie zarządu może zostać udzielone na kolejne okresy, nie dłuższe jednak niż trzy lata. Udzielenie upoważnienia wymaga zmiany statutu.

Istotne: Trzyletni okres upoważnienia dla zarządu może być odnawialny, czyli po trzech latach może być wszystko powtórzone, ale tylko w trybie zmiany statutu. Jednocześnie, gdyby więc spółka chciała dokonać podwyższenia statutu o kwotę wyższą niż 3/4 kapitału zakładowego musi tego dokonać w zwykłym trybie.

Generalną zasadą jest, że zarząd może podjąć uchwałę przy pokryciu akcji wkładami pieniężnymi. Upoważnienie może także przewidywać objęcie akcji za wkłady niepieniężne. Jakkolwiek ten drugi przypadek jest możliwy, to jednak pokrycie akcji wkładami pieniężnymi jest szybsze i mniej skomplikowane proceduralnie.

Istotne: Upoważnienie nie może obejmować uprawnienia do podwyższania kapitału ze środków własnych spółki, zaś zarząd nie może w tym trybie przyznawać akcji uprzywilejowanych oraz przywilejów osobistych.

Upoważnienie zarządu w omawianym zakresie może przewidywać emitowanie papierów wartościowych imiennych lub na okaziciela uprawniających ich posiadacza do zapisu na akcje emitowane w granicach kapitału docelowego z wyłączeniem prawa poboru. Takie papiery wartościowe nazywane są warrantami subskrypcyjnymi. Termin subskrypcji nie może być dłuższy niż trzy lata. Uchwała walnego zgromadzenia w przedmiocie upoważnienia zarządu, a tym samym zmiany statutu wymaga większości trzech czwartych głosów przy obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego i powinna być umotywowana.

Istotne: Brak ww. kworum oznacza, że na kolejnym walnym zgromadzeniu dla podjęcia uchwały wymagana jest większość 3/4 głosów przy obecności co najmniej 1/3 kapitału zakładowego spółki.

Upoważnienie zarządu wiąże się z brakiem konieczności podejmowania dodatkowych uchwał przez walne zgromadzenie w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego. Jedynie uchwały zarządu w sprawach ceny emisyjnej oraz przyznania akcji w zamian za wkłady niepieniężne wymagają zgody rady nadzorczej, chociaż może ona nie być wymagana, jeżeli statut na to zezwala. Należy jednak podkreślić, że uchwały zarządu w granicach statutowego upoważnienia wymagają zachowania formy aktu notarialnego.

Jeżeli chodzi o pozbawienie prawa poboru w granicach kapitału docelowego, to wymaga ono uchwały walnego zgromadzenia powziętej większością co najmniej 4/5 głosów. Statut może jednak uzależniać pozbawienie prawa poboru od uchwały zarządu, co dokonuje się za zgodą rady nadzorczej.

CO NA TO SĄD?

W myśl tezy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 r., sygn. akt. V CK 542, OSNC 2005/5/89, skuteczność zamieszczenia w statucie spółki akcyjnej upoważnienia zarządu do wyłączenia lub ograniczenia prawa niektórych akcjonariuszy poboru akcji – przy podwyższeniu kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego – należy oceniać przede wszystkim z punktu widzenia interesów spółki.

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WZIĘTY

Uchwałą walnego zgromadzenia spółki akcyjnej „Polon” z dnia 30 czerwca 2022 r., podwyższono kapitał zakładowy z kwoty 200 000 zł do kwoty 300 000 złotych w drodze prywatnej subskrypcji akcji. Jednocześnie wprowadzono zmiany do statutu, w którym upoważniono zarząd do podwyższania kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego w terminie trzech lat. Następnie dokonano zmian w statucie poprzez odpowiedni wpis w rejestrze w dniu 15 lipca 2022 r. W tej sytuacji w celu uzyskania wpisu kapitału docelowego na formularzu rejestrowym spółki należy wpisać kwotę 225 000 złotych, tj. 3/4 z 300 000 zł. Natomiast datą, do której zarząd może dokonać podwyższenia kapitału zakładowego w ramach upoważnienia będzie nie dzień podjęcia uchwały, czyli 30 czerwca 2022 r., lecz dzień wpisu uchwały do rejestru, tj. 15 lipca 2022 r., jak stanowi art. 430 § 1 k.s.h. Jednocześnie trzy lata upoważniające zarząd do podwyższania kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego upłyną 15 lipca 2025 r.

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

1. Zmiana statutu określająca wysokość kapitału docelowego podlega rejestracji, tak jak każda inna zmiana statutu.
2. Aby uniknąć niebezpieczeństwa odmowy wpisu podwyższenia kapitału zakładowego, co będzie skutkować nieprawidłowością danych dotyczących wysokości kapitału docelowego, najbezpieczniej dla spółki jest określić wysokość kapitału docelowego na podstawie już zarejestrowanego kapitału zakładowego.
3. Upoważnienie zarządu do podwyższania kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego należy liczyć od daty rejestracji kapitału docelowego, tzw. dzień upoważnienia, nie zaś od dnia podjęcia uchwały o kapitale docelowym.
4. Aktualnie można wyróżnić trzy modele podwyższania kapitału zakładowego spółki akcyjnej: zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego (art. 430-433 k.s.h), kapitał docelowy (art. 444-447¹ i 453-454 k.s.h), warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego (art. 4448-453 i 453-454 k.s.h.).
5. Na podstawie statutowego upoważnienia zarząd decyduje swobodnie o sprawach związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego w drodze kapitału docelowego, w szczególności nie musi z wyprzedzeniem zawiadamiać akcjonariuszy o podjęciu takiej uchwały.

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny