Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej

Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej

utworzone przez | mar 26, 2023 | Prawo spółek

Podwyższenie kapitału zakładowego na zasadzie warunku zmierza do pozyskania środków na rozwój spółki, która jest wprawdzie doinwestowana przez inwestorów, ale potrzebuje dalszego finansowania. Tego rodzaju finansowanie przeprowadza się za pomocą stworzonego w tym celu dla spółki „sztucznego” długu. Podwyższenie kapitału zakładowego w tym trybie dokonuje się więc w ramach emisji akcji, obligacji bądź warrantów subskrypcyjnych, albo też oddłuża spółkę za pomocą konwersji wierzytelności, a mówiąc prościej – przenosi długi spółki na inne podmioty.

Istotne: Podstawowym zamierzeniem podwyższenia kapitału zakładowego w omawianym trybie jest rozwój spółki, obniżenie kosztów pozyskania kapitału zakładowego, jej restrukturyzacja, albo też uwiarygodnienie zdolności kredytowej. Wszystkie te działania prowadzą do pozyskania nowych środków na działalność spółki przy równoczesnym zmniejszeniu zadłużenia względem wierzycieli.

Podwyższenie kapitału zakładowego odbywa się na podstawie uchwały walnego zgromadzenia, jednakże przy zachowaniu dla osób, którym przyznano prawo do objęcia akcji, ściśle określonych warunków. Tak więc podwyższenie może się odbyć tylko w celu spełnienia zdarzenia przyszłego i niepewnego, a tym jest złożenie oświadczeń o objęciu akcji przez osobę uprawnioną zgodnie z treścią uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy i wydania dokumentów akcji. W związku ze zmianą przepisów „wydanie” dokumentów akcji nie odbywa się w tradycyjnej formie papierowej, lecz elektronicznej.

Istotne: Warunek pozyskania dodatkowego kapitału ma charakter zawieszający z tego względu, że powstanie skutku w postaci podwyższenia kapitału zakładowego zależy od woli osoby uprawnionej do objęcia akcji.

W art. 448 § 2 k.s.h., zawarto enumeratywne wyliczenie celów warunkowego podwyższenia. Uchwała podjęta w zamiarze warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego może więc zostać podjęta wyłącznie w celu:

  1. przyznania praw do objęcia akcji przez obligatariuszy obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa;
  2. przyznania praw do objęcia akcji pracownikom, członkom zarządu lub rady nadzorczej w zamian za wkłady niepieniężne, stanowiące wierzytelności, które przysługują tym osobom z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zysku spółki lub spółki zależnej;
  3. przyznaniu praw do objęcia akcji przez posiadaczy warrantów subskrypcyjnych.

Istotne: Obligacje z prawem pierwszeństwa stanowią podstawę do objęcia akcji nowej emisji. Z kolei obligacje zamienne uprawniają do objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym przy zaliczeniu wartości tychże obligacji jako wkładu za obejmowane przez obligatariusza akcje. W każdym bądź jednak razie podwyższenie odbywa się na zasadzie dojścia do skutku odpowiednich oświadczeń woli, wydania akcji i podwyższenia kapitału zakładowego.

Pracownicy, członkowie zarządu lub rady nadzorczej, czyli organy spółki, (przy czym uprawnienie takowe nie obejmuje zgromadzenia wspólników), nabywają w trybie warunkowego podwyższenia prawo do zysku na podstawie uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego. Odbywa się to na zasadzie konwersji wierzytelności spółki, a podstawą do obejmowania akcji przez pracowników lub wskazane organy spółki są nabyte uprawnienia z tytułu zysku spółki lub spółki zależnej.

Oprócz wyżej wskazanych sytuacji uchwała o warunkowym podwyższeniu może przyznać prawo do nabycia akcji spółki dla osób, którzy nabyli prawa z warrantów subskrypcyjnych w oparciu o przyszłą emisję, po ściśle ustalonej cenie.

Istotne: Emisja warrantów subskrypcyjnych powoduje wyłączenie w całości lub części prawa poboru przysługującego dotychczasowym akcjonariuszom. Warranty mogą być odpłatne i darmowe. Emisja warrantów jest sposobem na uzyskanie przez spółkę środków finansowych na poczet przyszłej emisji akcji, a co za tym idzie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego.

Maksymalna wartość nominalna warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego nie może jednak przekraczać dwukrotności kapitału zakładowego z chwili podejmowania uchwały walnego zgromadzenia (art. 448 § 3 k.s.h.). Jest to kolejny warunek podwyższenia w tym trybie.

Istotne: Szczegółową treść uchwały, jaką należy podjąć, reguluje art. 449 k.s.h., zaś zgłoszenie do sądu rejestrowego art. 450 k.s.h. W tym miejscu należy jedynie symbolicznie zaznaczyć, że uchwała musi być ogłoszona przez zarząd w Monitorze Sądowym i Gospodarczym lub innym miejscu, gdy statut tak stanowi, najpóźniej w terminie sześciu tygodni od dnia wpisu do rejestru (art. 450 § 2 k.s.h.).

Warunkowe podwyższenie charakteryzuje z całą pewnością sposób obejmowania akcji i ustalenie momentu podwyższenia kapitału zakładowego. Samo objęcie akcji przez osoby upoważnione odbywa się w trybie rejestracji. Zarząd przedkłada ogłoszenie i wzór formularza do złożenia oświadczenia, gdy podwyższenie nastąpiło na podstawie subskrypcji zamkniętej lub otwartej oraz dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ.

Istotne: Uchwała o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego albo zastrzeżenie w tej materii powinny zawierać postanowienie, zgodnie z którym osoby mające prawo do objęcia akcji wykonują je warunkowo. Dodatkowymi dokumentami powinno być sprawozdanie zarządu i opinia biegłego rewidenta, w przypadku gdy objęcie akcji następuje za wkłady niepieniężne.

Objęcie akcji przez osoby upoważnione w uchwale walnego zgromadzenia następuje w drodze pisemnego oświadczenia na specjalnych formularzach po jednym dla subskrybenta i dla spółki, które przygotowuje spółka. Treść oświadczenia powinna zawierać oznaczenie liczby i rodzajów obejmowanych akcji, wysokość wpłaty dokonanej na akcje, zgodę obejmującego akcje na brzmienie statutu, jeżeli nie jest on akcjonariuszem spółki, podpisy obejmujących akcje oraz spółki albo innego podmiotu upoważnionego do przyjmowania zapisów i wpłat na akcje.

Istotne: Jeżeli w oświadczeniu subskrybenta nie ma wszystkich danych przewidzianych dla zapisu na akcje (art. 437 k.s.h.), pozostaje ono nieważne. Natomiast naruszenie zasad wydawania akcji powoduje, że akcje są nieważne (art. 451 § 4 k.s.h.).

Pewną odmianą podwyższenia warunkowego jest brak obowiązku rejestracji podwyższenia, tak jak ma to miejsce przy innych trybach podwyższenia. Jeżeli bowiem dokumenty akcji spełniają warunki określone w art. 451 § 2 i 3 k.s.h., następuje nabycie praw z akcji i bezwarunkowe podwyższenia kapitału zakładowego o sumę równą wartości nominalnej akcji.

Istotne: Warunkami jakie należy spełnić, aby doszło do warunkowego podwyższenia akcji to złożenie pisemnego oświadczenia na formularzach przygotowanych przez spółkę przez osoby określone w uchwale walnego zgromadzenia, całkowite opłacenie akcji lub wniesienie wkładów, zarejestrowanie uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego, a co najważniejsze przyznanie praw z akcji

Przyznanie akcji staje się skuteczne z chwilą zarejestrowania w drodze dokonania odpowiedniego wpisu do rejestru akcjonariuszy albo zapisania akcji na rachunku papierów wartościowych lub na rachunku zbiorczym w rozumieniu art. 8a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. W przypadku zatem spółki, której akcje są zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych przyznanie akcji następuje – z chwilą ich zapisania na rachunku papierów wartościowych lub rachunku zbiorczym. W ten sposób miejsce nieważności dokumentu akcji zastąpi nieważność akcji (art. 451 § 4 k.s.h.).

Istotne: Od 1 marca 2021 r., nabycie praw z akcji nie następuje zgodnie z powyższym przez wydanie dokumentów przez zarząd, lecz poprzez zapis praw ze zdematerializowanych akcji w rejestrze akcjonariuszy, na rachunku papierów wartościowych lub na rachunku zbiorczym dla posiadaczy tych rachunków. Dematerializacja akcji doprowadziła w rezultacie do zastąpienia materialnego nośnika papieru wartościowego, którym był papierowy dokument inkorporujący określone cywilne prawo podmiotowe – elektronicznym papierem wartościowym.

Obligatariusze, pracownicy, członkowie organów, posiadacze warrantów stają się wspólnikami w momencie przyznania akcji. Wartość podwyższenia następuje bez rejestracji, w przeciwieństwie do innych typów podwyższenia, w oparciu o sumę równą wartości nominalnej akcji objętych na podstawie uchwały. Sąd i osoby trzecie posiadają informację o podwyższeniu, a to z tego względu, że uchwała o warunkowym podwyższeniu była rejestrowana i ogłaszana. Niewiadomy pozostaje jednak poziom podwyższenia. Stąd spółka powinna zrealizować obowiązek poinformowania o dokonanych podwyższeniach w terminie 30 dni po upływie każdego roku kalendarzowego (nie jest to więc rok obrotowy), tj. do 30 stycznia każdego roku (art. 452 § 2 k.s.h.).

Istotne: Na zarządzie ciąży obowiązek zgłoszenia w tym trybie do sądu rejestrowego wykazu akcji objętych w danym roku celem uaktualnienia wpisu kapitału zakładowego. Wpis ma jedynie charakter deklaratoryjny w odróżnieniu od wszystkich innych wpisów, które maja charakter konstytutywny.

Do zgłoszenia należy dołączyć wykaz osób, które wykonały prawo objęcia akcji (nazwiska, imiona lub firmy nazwy akcjonariuszy), liczbę objętych przez nich akcji oraz wartość wniesionych przez każdego akcjonariusza wkładów. Oprócz tego należy dołączyć oświadczenie zarządu, że akcje zostały przyznane akcjonariuszom, którzy wnieśli pełne wkłady. Zarząd spółki publicznej dokonuje tego zgłoszenia w terminie tygodnia po upływie każdego miesiąca, licząc od dnia przyznania pierwszej akcji. Jeżeli zaś w danym miesiącu nie przyznano akcji w tym trybie, zarząd zawiadamia o tym sąd rejestrowy (art. 452 § 3 i 4 k.s.h.).

Istotne: Docelowe i warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego nie jest przeciwstawne zwykłemu podwyższeniu kapitału zakładowego. Co za tym idzie, zastosowanie mają odpowiednio przepisy dotyczące zwykłego podwyższenia oraz o podwyższeniu ze środków własnych spółki. Chodzi tu o przepisy dotyczące m.in. sposobów podwyższania kapitału zakładowego, treści uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego, prawie poboru, pozbawieniu prawa poboru.

W celu podwyższenia kapitału zakładowego, spółka może emitować papiery wartościowe imienne lub na okaziciela uprawniające ich posiadacza do zapisu lub objęcia akcji, z wyłączeniem prawa poboru. Są to warranty subskrypcyjne (art. 453 § 2 k.s.h.).

Istotne: Warranty subskrypcyjne można podzielić na dwa rodzaje. Pierwsze określone w art. 444 § 7 k.s.h., które umożliwiają dokonanie zapisu na akcje nowej emisji. Drugie określone w art. 453 § 2 k.s.h., które umożliwiają objęcie akcji nowej emisji.

Treść uchwały w przedmiocie warrantów subskrypcyjnych zgodnie z art. 453 § 3 k.s.h., powinna określać:

  1. uprawnionych do objęcia warrantów subskrypcyjnych;
  2. cenę emisyjną lub sposób jej ustalenia, jeżeli warranty subskrypcyjne mają być emitowane odpłatnie;
  3. liczbę akcji przypadających na jeden warrant subskrypcyjny;
  4. termin wykonania prawa z warrantu, który nie może być dłuższy niż 10 lat.

Należy jeszcze dodać, że przepisy o kapitale docelowym i warunkowym nie naruszają kompetencji walnego zgromadzenia do zwykłego podwyższenia kapitału zakładowego w okresie korzystania przez zarząd z przyznanych im uprawnień.

Istotne: Rola zarządu przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego nie jest tak znacząca, jak ma to miejsce w przypadku kapitału docelowego. Jednakże w obu wypadkach, to właśnie zarząd podejmuje zasadnicze działania. Podwyższenie kapitału zakładowego poza granice 3/4 tego kapitału w ramach podwyższenia docelowego bądź powyżej dwukrotnej wartości kapitału zakładowego, przy podwyższeniu warunkowym powoduje, że zastosowanie znajdzie zwykły tryb podwyższenia, na podstawie uchwały walnego zgromadzenia.

CO NA TO SĄD?

W świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2015 r., IV CSK 511/14, LEX nr 1771409 sposób ustalania ceny emisyjnej warrantu subskrypcyjnego może polegać na wskazaniu sztywnego algorytmu, który jednoznacznie na podstawie przyszłych zdarzeń pozwoliłby ustalić cenę emisyjną, na wskazaniu podmiotu uprawnionego do jej ustalenia, czy ustaleniu ceny przez osobę trzecią. W przypadku odpłatnej emisji warrantów subskrypcyjnych uchwała nie musi wskazywać ceny emisyjnej akcji, ale może np. upoważnić zarząd lub radę nadzorczą do jej ustalenia. Nie wyklucza się także wskazania sposobu, obejmującego wyłącznie procedurę ustalania ceny, która będzie zależeć od określonej w uchwale osoby (np. cena zostanie wskazana przez prezesa zarządu spółki).

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY

Walne zgromadzenie PGC spółka akcyjna uchwaliło w dniu 24 marca 2023 r., w drodze kwalifikowanej większości 3/4 głosów, że warunkowo podwyższa kapitał zakładowy spółki. Uchwała została umotywowana w ten sposób, że podwyższenie umożliwi rozwój spółki, rozszerzy zdolność kredytową w celu otrzymania dalszych środków na działalność, a dodatkowo zmniejszy dług spółki wobec pracowników z tytułu niewypłaconego dotychczas udziału w zysku spółki. Uchwała została podjęta w celu przyznania praw do objęcia akcji pracownikom spółki w zamian za wkłady niepieniężne, stanowiące wierzytelności, jakie przysługiwały im z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zysku spółki. Wartość nominalna warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego wyniosła 50 000, 00 zł, przy kapitale zakładowym wynoszącym 200 000, 00 zł. Uchwała zawierała wartość nominalną warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego, wskazywała, że akcje są imienne, określała cenę nominalną akcji na 100 zł, precyzowała cel warunkowego podwyższenia i termin wykonania prawa objęcia akcji, określała grono osób uprawnionych do objęcia akcji, uściślała, że dywidenda z akcji przysługuje od 10 maja 2023 r. Wartość wkładów niepieniężnych została zbadana przez biegłego rewidenta. Zarząd zgłosił warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego do sądu rejestrowego, w tym przedstawił ogłoszenie i wzór zapisu, jako że nastąpiło ono w drodze subskrypcji zamkniętej oraz załączył dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ władzy publicznej, ponieważ do zmiany statutu takie zatwierdzenie było wymagane i uchwałę w sprawie warunkowego podwyższenia. Uchwała została ogłoszona przez zarząd w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym” w terminie 3 tygodni od dnia wpisu do rejestru warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego. Następnie pracownicy uprawnieni w uchwale walnego zgromadzenia do objęcia akcji złożyli pisemne oświadczenie na dokumencie stworzonym przez spółkę, na którym oznaczono liczbę i rodzaj obejmowanych akcji i wysokość dokonanej wpłaty na akcję. Dokument ten został podpisany przez akcjonariusz pracowników. Akcjonariusze pracownicy wnieśli też wymagane wkłady niepieniężne. W następstwie tej czynności przyznano akcjonariuszom pracownikom akcje, po czym wpisano je do rejestru akcjonariuszy prowadzonego w systemie elektronicznym. Na tej podstawie doszło do przyznania i nabycia praw z akcji oraz podwyższenie kapitału zakładowego. W terminie 15 stycznia 2024 r. zarząd zgłosił także do sądu rejestrowego wykaz akcji objętych w 2023 r., celem uaktualnienia wpisu kapitału zakładowego. Do zgłoszenia dołączono wykaz osób, które wykonały prawo objęcia akcji wraz z imionami i nazwiskami akcjonariuszy, liczbą objętych przez nich akcji, wartością wniesionych wkładów. Zarząd złożył również oświadczenie, że akcje zostały przyznane akcjonariuszom, którzy wnieśli pełne wkłady.

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

  1. Istota warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego sprowadza się do stworzenia możliwości pozyskania przez spółkę środków, a inwestorom inwestowanie przy wykorzystaniu zalet finansowania długiem (emisja obligacji) i kapitałem (emisja akcji), a także wprowadzania pracowniczych lub managerskich planów opcji na akcje powiązanych z przyznaniem pracownikom prawa do udziału w zysku spółki lub spółki zależnej.
  2. Uchwała o warunkowym podwyższeniu może być bezwarunkowa lub warunkowa, zgodnie z zasadami przewidzianymi dla zwykłego podwyższenia kapitału zakładowego. Warunkowe podwyższenie prowadzi do odłożonego w czasie podwyższenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej.
  3. Termin wykonania prawa objęcia akcji to termin, po którym wygasa prawo objęcia akcji. Oświadczenia o objęciu akcji mogą być składane w stałych odstępach czasu np. między 10 a 20 dniem każdego miesiąca kalendarzowego przez okres 5 lat albo mogą mieć charakter nieregularny (ciągły) np. od 14.05.2023 r. do 14.05.2028 r., przy czym jedynym ograniczeniem jest data rejestracji i data końcowa, po której nie można złożyć oświadczenia.
  4. Proces warunkowego podwyższenia składa się z czterech następujących etapów: podjęcia uchwały, rejestracji przez sąd na wniosek zarządu, wykonanie prawa do objęcia akcji przez osoby uprawnione, objęcie akcji poprzez rejestrację akcji w księdze akcyjne lub innym rejestrze papierów wartościowych.
  5. Podjęcie uchwały o kapitale warunkowym nie wymaga specjalnego upoważnienia w statucie spółki, gdyż wynika ono z przepisów ustawy (art. 448 § 1 k.s.h.).
  6. Definitywne podwyższenie kapitału zakładowego dochodzi do skutku nie z chwilą rejestracji w KRS, ale z chwilą zapisu praw ze zdematerializowanych akcji na rachunku papierów wartościowych lub rachunku zbiorczym.
  7. Objęcie akcji w zamian za wkład niepieniężny następuje zawsze, gdy uchwała jest podejmowana w celu przyznania praw objęcia akcji obligatariuszom akcji zamiennych (art. 448 § 2 pkt 1 k.s.h), pracownikom, członkom zarządu lub rady nadzorczej (art. 448 § 2 pkt 3 k.s.h.). Obowiązek poddania wkładów niepieniężnych badaniu przez biegłego rewidenta dotyczy wnoszonych do spółki wierzytelności z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zysku spółki lub spółki zależnej oraz wkładów niepieniężnych wnoszonych przez obligatariuszy akcji zamiennych. W obu tych wypadkach stosuje się odpowiednio na podstawie art. 453 k.s.h. przepisy dotyczące wkładów niepieniężnych (art. 311 § 1 i 312 k.s.h.).
  8. Uchylenie uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego może nastąpić do czasu rejestracji w sądzie i nie wymaga quorum ani kwalifikowanej większości, chyba że co innego wynika ze statutu. Z kolei uchwała zmieniająca treść uchwały o warunkowym podwyższeniu jest uchwałą w sprawie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego i wymaga zachowania procedury przewidzianej dla warunkowego podwyższenia. Uchwała taka może być skutecznie zaskarżona na podstawie art. 422 § 1 k.s.h., w drodze powództwa o uchylenie uchwały jako sprzecznej z dobrymi obyczajami.

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny

 

Autor Mariusz Korcyl Radca Prawny

Mariusz Korcyl

Radca prawny z pasją, ze szczególnym uwzględnieniem prawa spółek!

 

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *