Jednym z powodów zaprzestania istnienia spółki w organizacji jest brak zgłoszenia jej w ciągu sześciu miesięcy do rejestru. Termin ten liczony jest od dnia podpisania statutu, nie zaś od dnia zawiązania spółki. Jak bowiem stanowi art. 325 § 1 k.s.h., jeżeli w terminie sześciu miesięcy od daty sporządzenia statutu spółka nie została zgłoszona do zarejestrowania lub jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, zarząd powinien niezwłocznie zawiadomić o tym przez ogłoszenie osoby mające interes prawny oraz zarządzić zwrot wpłaconych sum i wkładów niepieniężnych.

Istotne: W omawianym przepisie nie chodzi o wpis do rejestru spółki, ale o zgłoszenie wniosku. Upływ sześciu miesięcy jest brakiem nieusuwalnym, i jeżeli tak się stanie, spółka nie dochodzi do skutku.

Jeżeli wspólnicy doznali szkody z uwagi na niezarejestrowanie spółki, mogą żądać odszkodowania od zarządu, a gdyby nie został on powołany, od założycieli. Sąd odmawia rejestracji, jeżeli braki ujawnione w toku badania formalnego i materialnego są na tyle poważne, że nie można ich zaliczyć do drobnych uchybień (art. 317 § 2 k.s.h.). Braki są więc ze swej natury nieusuwalne lub nie zostały usunięte pomimo wezwań sądu.

Istotne: Spółka w organizacji dzięki wpisowi do rejestru staje się spółką właściwą. Taka spółka właściwa działa przez organy, natomiast wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązania.

Z chwilą zajścia przyczyn rozwiązania spółki zarząd ma obowiązek zawiadomienia osoby mające interes prawny, a więc wspólników, wierzycieli, założycieli, spadkobierców o tym fakcie poprzez ogłoszenie np. w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”. Zarząd zobowiązany jest także dokonać rozliczeń ze wspólnikami i wierzycielami.

Istotne: Zarząd jest przede wszystkim obowiązany do zwrotu wpłaconych kwot i wkładów niepieniężnych na kapitał zakładowy. Jeżeli w spółce w organizacji nie powołano zarządu, czynności rozliczeniowe obciążają założycieli (art. 325 § 2 k.s.h). Spółka w organizacji nie musi tym samym od razu powoływać zarządu. W jej imieniu działają wówczas wszyscy założyciele łącznie lub pełnomocnik ustanowiony jednomyślną uchwałą założycieli.

Jeżeli spółki nie zgłoszono do rejestru w terminie sześciu miesięcy, albo postanowienie sądu odmawiające rejestracji stało się prawomocne, a spółka w organizacji nie jest w stanie dokonać niezwłocznie zwrotu wszystkich wniesionych wkładów lub pokryć w pełni wierzytelności osób trzecich, zarząd dokona likwidacji. Jeżeli spółka w organizacji nie posiada zarządu, walne zgromadzenie albo sąd rejestrowy ustanawia likwidatora lub likwidatorów. Stosuje się wówczas odpowiednie przepisy o likwidacji spółki (art. 326 § 1 i 2 k.s.h.).

Istotne: Likwidatorzy mają obowiązek jednokrotnego ogłoszenia o otwarciu likwidacji połączonego z wezwaniem wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia.

Momentem rozwiązania spółki w organizacji jest dzień zatwierdzenia przez walne zgromadzenie sprawozdania likwidacyjnego (art. 326 § 4 k.s.h.). Sądem właściwym dla spraw związanych z likwidacją spółki jest sąd rejestrowy właściwy dla siedziby spółki (art. 326 § 5 k.s.h.).

Na koniec należy dodać, że jeżeli po zarejestrowaniu spółki zostały stwierdzone braki wynikłe z niedopełnienia przepisów prawa, sąd rejestrowy, z urzędu albo na wniosek osób mających interes prawny, wzywa spółkę do usunięcia braków i wyznacza w tym celu odpowiedni termin. Jeżeli zaś spółka nie uczyni zadość wezwaniu, sąd rejestrowy może nakładać grzywny według zasad określonych w przepisach o Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 327 § 1 i 2 k.s.h.).

CO NA TO SĄD?

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2006 r., I CZ 85/06, Prawo Spółek 2008, Nr 3, s.58, Skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach dotyczących tzw. postępowania nadzorczego i porządkowego (np. rozstrzygnięcia czy wpis członków zarządu do KRS jest zgodny z prawem).

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY

W dniu 10 maja 2022 roku, trzech założycieli spółki akcyjnej podpisało akt notarialny zawiązania spółki. W tym dniu został także sporządzony statut. Zgłoszenie spółki przez zarząd do rejestru nastąpiło w dniu 9 listopada 2022 r. Dwa dni później, bo 11 listopada 2022 roku przewodniczący zarządził zwrot wniosku z powodu braków formalnych. Z różnych względów zarządzenie było dwukrotnie awizowane. Pierwsze awizo miało miejsce w dniu 15 listopada 2022 r. Drugie awizo nastąpiło w dniu 23 listopada 2022 r. Ostatecznie do odebrania zarządzenia o zwrocie doszło w dniu 28 listopada 2022 r. Założyciele nie zaskarżyli zarządzenia o zwrocie. W dniu 3 grudnia 2022 r., zarząd ponownie złożył wniosek o rejestrację. Tym razem wniosek nie jest dotknięty brakami formalnymi. Opierając się na treści art. 325 k.s.h., należy dojść do wniosku, że sześciomiesięczny termin do złożenia wniosku o wpis do rejestru spółki akcyjnej upływa w dniu 10 listopada 2022 r. (art. 112 k.c.). Pierwotne złożenie wniosku nastąpiło we właściwym terminie. Podobnie zresztą kolejny wniosek nie był spóźniony, mając na uwadze, że został skutecznie złożony na podstawie art. 19 ust. 10 ustawy o KRS, tj. w ciągu 7 dni od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie. Ostatnim dniem dla zachowania terminu siedmiu dni na złożenie wniosku, był dzień 5 grudnia 2022 r. Zarząd złożył wniosek 3 grudnia 2022 r., a więc w piątym dniu od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie, tj. od dnia 28 listopada 2022 r. W takim przypadku wniosek wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Tym samym spółka w organizacji została skutecznie zarejestrowana jako spółka właściwa.

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

1. Do momentu zarejestrowania spółki właściwej mamy do czynienia z tzw. przedspółką.
2. Spółkę może założyć nie więcej niż 149 osób. Ograniczenie to wynika z art. 3 ust. 1-3 w związku z art. 5 ustawy o ofercie publicznej, albowiem przesłanką publicznego oferowania odpłatnego nabycia papierów wartościowych jest oferta złożona co najmniej 150 osobom.
3. Założycielami spółki akcyjnej są osoby, które podpisały jej statut (art. 301 § 3 k.s.h.). Założyciele stają się najczęściej akcjonariuszami.
4. Postępowanie rejestrowe tym różni się od pozostałych spraw należących do sądów rejestrowych, że od prawomocnych orzeczeń w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru podmiotu podlegającego rejestracji przysługuje kasacja (art. 519¹ § 3 k.p.c.).
5. Wniosek o wpis spółki do rejestru składa się na urzędowym formularzu, zaś naruszenie tego obowiązku powoduje zwrot wniosku (art. 19 ust. 2 i 3 KRS).
6. Termin sześciu miesięcy na złożenie wniosku o wpis do rejestru należy liczyć od dnia sporządzenia statutu.

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny