Spółka z o.o. powstała po „zawiązaniu”, tj. po zawarciu umowy spółki staje się podmiotem prawa zwanym spółką w organizacji. Tak określana spółka w organizacji może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Do spółki kapitałowej w organizacji w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące danego typu spółki po jej wpisie do rejestru. Firma spółki  kapitałowej w organizacji powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „w organizacji” (art. 11 § 1 – 3 k.s.h.).

Istotne: Spółka kapitałowa w organizacji jest podmiotem stosunków cywilnych, ponieważ ma zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, zdolność sądową, zdolność upadłościową. Cechą takiej spółki jest wyodrębnienie majątkowe i organizacyjne. Spółka w organizacji odpowiada również wobec osób trzecich za zobowiązania (art. 13 k.s.h.).

Warunkiem powstania spółki kapitałowej w organizacji jest zawarcie umowy spółki, zaś warunkiem podjęcia czynności przez spółkę jest powołanie zarządu lub pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników (art. 161 k.s.h.), a także uzyskanie REGON I NIP.

W przeciwieństwie do spółek osobowych, spółka w organizacji nie jest wpisywana do rejestru, chociaż w momencie tegoż wpisu uzyskuje ona osobowość prawną. W aktualnych przepisach brak jest zakazu tworzenia spółek komandytowo-akcyjnych przez spółki osobowe, jak również uczestniczenia w spółce przez komplementariusza, który nie jest wprawdzie osobą prawną, ale ma zdolność prawną. Zasadę tę należy również odnieść do spółki z o.o. w organizacji, która może być komplementariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej.

Utworzenie spółki komandytowo akcyjnej przez spółkę z o.o. w organizacji wiąże się z koniecznością dostosowania firmy spółki komandytowo-akcyjnej do aktualnych przepisów, w tym wprowadzenie oznaczenia „w organizacji”. Z kolei firma spółki komandytowo-akcyjnej musi zawierać pełne brzmienie firmy komplementariusza (art. 127 § 3 k.s.h.). Zatem firma powinna brzmieć „Vera spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji spółka komandytowo-akcyjna”. Należy podkreślić, że firma spółki komandytowo-akcyjnej w organizacji musi zawsze zawierać nazwę co najmniej jednego komplementariusza.

Istotne: Jeżeli komplementariusz jest tylko jeden, bo jest nim wyłącznie spółka z o.o., to pełna aktualna nazwa (firma) spółki z o.o. musi być przywołana w firmie spółki komandytowo-akcyjnej.

Zgodnie z powyższym wpisanie do rejestru „Vera spółka z o.o. w organizacji” będzie skutkowało zmianą jej nazwy poprzez usunięcie dodatku „w organizacji”. To z kolei będzie się wiązało ze zmianą firmy spółki komandytowo-akcyjnej. Tak więc firma spółki komandytowo-akcyjnej będzie brzmiała „Vera spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna”. Nastąpi to w związku z uzyskaniem przez komplementariusza, czyli spółkę z o.o. osobowości prawnej.

Komplementariusz występujący jako spółka z o.o. wraz ze zgromadzeniem akcjonariuszy spółki komandytowo-akcyjnej muszą doprowadzić do zmiany statutu w przedmiocie nazwy spółki. Komplementariusz bądź nowi komplementariusze muszą jednomyślnie wyrazić zgodę na zmianę statutu (art. 146 § 2 pkt 8 k.s.h.). Natomiast akcjonariusz bądź nowi akcjonariusze muszą podjąć uchwałę o zmianie nazwy spółki większością 3/4 głosów (art. 415 § 1 w zw. z art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h.).

Gdyby referendarz dokonał zwrotu wniosku o wpis ze względu na brak numeru REGON i KRS komplementariusza, co miałoby świadczyć o braku jego osobowości prawnej, komplementariusz występujący w formie spółki z o.o. w organizacji powinien złożyć skargę na takie postanowienie (art. 26 § 3 w zw. z art. 126 k.s.h.). Komplementariusz powinien być reprezentowany przez zarząd spółki z o.o. w organizacji lub pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników.

CO NA TO SĄD?

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 kwietnia 2015 r., III CSK 229/14, LEX nr 1765987, jeżeli jedyny komplementariusz jest osobą prawną, nic nie stoi na przeszkodzie, aby spółce komandytowo-akcyjnej przypisać odpowiedzialność deliktową, o której mowa w art. 416 k.c.; odpowiednio bowiem stosowanie tego przepisu z mocy art. 33¹ § 1 k.c. oznacza, że wina organu osoby prawnej (komplementariusza), a właściwie osób fizycznych wchodzących w jego skład przedkłada się na spółkę komandytowo-akcyjną, co pozwala jej przypisać odpowiedzialność deliktową.

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY

Vera spółka z o.o. jest spółką w organizacji utworzoną aktem notarialnym w dniu 20 listopada 2023 r., która nie ma jeszcze wpisu w KRS. W dniu 24 listopada 2023 r., spółka ta utworzyła wraz z osobami fizycznymi Przemysławem Szulcem i Zdzisławem Janiszem spółkę komandytowo-akcyjną. Komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej jest Vera spółka z o.o. w organizacji. Akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej są Przemysław Szulc i Zdzisław Janisz. Spółka komandytowo-akcyjna nosi nazwę „Vera spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka akcyjna”. W dniu 27 listopada 2023 r., komplementariusz spółka z o.o. wniósł o wpis do rejestru. Referendarz dokonał jednak zwrotu wniosku o wpis uzasadniając to nieprawidłowością jego wypełnienia. Zdaniem referendarza formularz zawiera błędy, ponieważ wskazano w nim jako wspólnika Vera spółkę z o.o. w organizacji jako komplementariusza. Tymczasem nie wypełniono pól dotyczących numeru REGON, NIP oraz KRS tego wspólnika. Co więcej, pola te nawet przekreślono, a to świadczy o braku osobowości prawnej komplementariusza spółki z o.o. W konsekwencji referendarz stwierdził, że spółka w organizacji nie jest uprawniona do występowania jako komplementariusz ze względu na brak osobowości prawnej. Dlatego też dopiero uzyskanie osobowości prawnej, która będzie dowodem na przygotowanie do prowadzenia działalności gospodarczej pozwoli na dokonanie wpisu. Stanowisko referendarza jest nieprawidłowe. Jak bowiem wskazano już w tekście, spółka kapitałowa w organizacji może być wspólnikiem spółki osobowej. Sam tylko fakt przekreślenia pól dotyczących REGON, NIP i KRS nie stanowi podstawy do uznania, że komplementariusz niewystarczająco przedstawił swoje żądanie jako osoba prawna nieposiadająca osobowości prawnej. Referendarz nie powinien dokonywać zwrotu wniosku a jedynie oddalić wniosek ze względu na błędną nazwę firmy spółki. Spółka komandytowo-akcyjna powinna dokonać zmiany statutu w ten sposób, że firma spółki będzie zawierać pełne brzmienie firmy komplementariusza (art. 127 § 3 k.s.h.). W firmie spółki z o.o. zabrakło bowiem dodatku w postaci słowa „w organizacji”.

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

1. Celem ograniczenia rozbudowy firm spółek komandytowo-akcyjnych warto zamieścić nazwisko jednego komplementariusza, aczkolwiek może to być nazwisko kilku lub wszystkich komplementariuszy.
2. Firma spółki komandytowo-akcyjnej musi zawsze zawierać korpus osobowy w postaci nazwiska co najmniej jednego komplementariusza.
3. Gdyby komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej były dwie spółki z o.o. brzmienie firmy byłoby złożone. Tytułem przykładu firma brzmiałaby „Masarz – mięsny zakład produkcyjny spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Igiełka – zakład krawiecki spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” – spółka komandytowo-akcyjna.
4. Firma spółki komandytowo-akcyjnej z udziałem osób fizycznych zawsze musi zawierać jej nazwisko. Nie może to być więc pseudonim.
5. Ograniczenie w zdolności do czynności prawnych, w tym udziału osób prawnych w organizacji w charakterze komplementariuszy musi wynikać z wyraźnego przepisu prawa, którego aktualnie brak. Oznacza to, że możliwe jest tworzenie spółek komandytowo-akcyjnych przez spółki kapitałowe w organizacji jako komplementariuszy.
6. Gdy komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej jest osoba prawna firma tej spółki powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkiem „spółka komandytowo-akcyjna”. Najlepiej, gdyby to było pełne brzmienie firmy najwyżej jednej osoby prawnej, gdyż w ten sposób ogranicza się nadmierne rozbudowywanie firm (nazw) osób prawnych.
7. Spółka w organizacji nie może udzielić prokury, gdyż może to zrobić jedynie przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru (art. 109¹ 1 k.c.).
8. Przed wpisem do rejestru spółka kapitałowa w organizacji nie może rozporządzać ani umarzać udziałów, czy akcji.
9. Spółka w organizacji działa pod własną firmą. Po zmianie firmy już po wpisie do rejestru należy dokonać stosownej zmiany w KRS.

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny