Przekształcenie spółki osobowej np. spółki jawnej w inną spółkę osobową np. spółkę komandytową następuje, gdy wdrożone zostały przepisy ogólne dotyczące przekształceń wszystkich spółek wymienione w art. 551-570 k.s.h. Należy przy tym uwzględnić specyfikę przypisaną do procesów przekształceniowych owych spółek, a te zostały określone w art. 581-584 k.s.h.

Istotne: Generalną zasadą i najważniejszą, oprócz ww. zasad ogólnych jest przede wszystkim podjęcie jednomyślnej uchwały o przekształceniu, za którą wypowiedzą się wszyscy wspólnicy, w tym także za pośrednictwem przedstawiciela (art. 581 k.s.h.).

Zgodnie z art. 563 §  1 k.s.h., uchwała o przekształceniu spółki powinna zawierać co najmniej:

1) typ spółki, w jaki spółka zostaje przekształcona;

2) wysokość kapitału zakładowego, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo w spółkę akcyjną, albo wysokość kapitału akcyjnego, w przypadku przekształcenia w prostą spółkę akcyjną, albo wysokość sumy komandytowej, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytową;

3) zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w spółce przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;

4) nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej, w przypadku przekształcenia w spółkę kapitałową, albo nazwiska i imiona wspólników prowadzących sprawy spółki i mających reprezentować spółkę przekształconą, w przypadku przekształcenia w spółkę osobową;

5) zgodę na brzmienie umowy albo statutu spółki przekształconej.

Istotne: Nie ma wprawdzie określonego minimum wysokości sumy komandytowej, jednakże nie może być ona zbyt niska i symboliczna. Chodzi przy tym o sumę sum komandytowych wszystkich komandytariuszy uczestniczących w przekształceniu spółki jawnej.

Podjęcie uchwały o przekształceniu zastępuje zawarcie umowy spółki przekształconej albo zawiązanie przekształconej spółki akcyjnej oraz powołanie organów spółki przekształconej (art. 563 §  2 k.s.h.). Oznacza to, że po podjęciu uchwały nie jest wymagane odrębne przyjęcie umowy spółki przekształconej.

Istotne: Uchwała o przekształceniu stanowi wprawdzie akt przekształcenia, ale nie kończy ona czynności spółki dotyczących przekształcenia. Oprócz bowiem zgłoszenia rejestrowego wymagane jest także złożenie oświadczeń o uczestnictwie w spółce przekształcanej.

Jeżeli chodzi o zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w spółce przekształcanej, to w przypadku spółek osobowych będą to wszelkie uprawnienia przyznane wspólnikom poza standardem kodeksowym, natomiast w przypadku spółek kapitałowych będą to przywileje indywidualne, takie jak np. szczególne korzyści, które mogą być związane z osobą lub udziałem (art. 159 k.s.h.), uprzywilejowanie co do prawa głosu, prawa do dywidendy, uczestnictwa w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki (art. 174 § 3 k.s.h.), czy prawo wyłącznego ustanawiania członków zarządu.

Istotne: Uchwała o wyrażeniu zgody na przekształcenie oraz zgoda na brzmienie umowy (statutu) są czynnościami prawnymi tożsamymi.

Należy zauważyć, że art. 582 k.s.h., wyłącza wprost stosowanie art. 557-561 k.s.h. Przepis ten odnosi się do uproszczonej procedury postępowania przy przekształceniu spółki jawnej lub partnerskiej w inną spółkę, w tym komandytową i komandytowo-akcyjną, w których wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki. Uproszczony tryb stwarza możliwość przyspieszenia i ułatwienia postępowania przekształceniowego. Jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą zgodę nie wymaga się przygotowywania planu przekształcenia (art. 553 k.s.h.), załączników mających na celu wycenę środków majątkowych i sprawozdania finansowego (art. 558 § 2 pkt 3 i 4 k.s.h.), wydania opinii przez biegłego rewidenta (art. 559 k.s.h.), zawiadomienia o przygotowywanym przekształceniu (art. 560 k.s.h.), realizacji prawa przeglądania dokumentów i żądania odpisów (art. 561 k.s.h.).

Istotne: Przy przekształceniu w trybie uproszczonym wymagany jest jedynie projekt uchwały w sprawie przekształcenia i projekt umowy spółki przekształcanej (art. 556 pkt 1 k.s.h.), powzięcie jednomyślnej uchwały o przekształceniu (art. 562, 563, 581 k.s.h.), wniosek o wpis do rejestru (art. 568 k.s.h.), ogłoszenie o przekształceniu (art. 570 k.s.h.). Uproszczenie postępowania nie nastąpi, gdy dochodzi do przekształcenia spółki jawnej: w spółkę komandytową lub komandytowo-akcyjną z udziałem spadkobiercy wspólnika (art. 583 § 3 k.s.h.).

W przypadku przekształcenia spółki jawnej w spółkę komandytową, którą jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, należy także pamiętać o zaznaczeniu w umowie nowej nazwy (firmy) spółki komandytowej. Jeżeli bowiem komplementariuszem jest osoba prawna np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”.

Istotne: Uproszczona procedura nie dopuszcza zmian osobowych polegających na pojawieniu się w nowo tworzonej spółce komandytowej wspólnika w postaci spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zatem nowy komplementariusz, tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością musi stać się wcześniej wspólnikiem spółki jawnej. Wiąże się to z odrębną procedurą zmiany składu osobowego spółki jawnej.

CO NA TO SĄD?

W świetle tezy postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 1 kwietnia 2016 r., XIII Ga 981/15, LEX nr 2129315, w tzw. uproszczonym trybie przekształcenia spółki jawnej albo partnerskiej w fazie menadżerskiej wymaga się jedynie sporządzenia projektu uchwały w sprawie przekształcenia spółki i projektu umowy albo statutu spółki przekształconej. Wyłączony jest zatem obowiązek sporządzenia planu przekształcenia, wyceny składników majątku spółki przekształcanej, sprawozdania finansowego sporządzonego dla celów przekształcenia, kontroli planu przekształcenia przez biegłego rewidenta.

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY

Spółka jawna XONA składa się z trzech wspólników. W dniu 30 czerwca 2022 r., wspólnicy spółki jawnej powołali do życia spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością TALBUD. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma stać się komplementariuszem powstałej na skutek przekształcenia spółki jawnej XONA na spółkę komandytową JATIMA. Dotychczasowi wspólnicy spółki jawnej mają stać się natomiast komandytariuszami spółki komandytowej JATIMA. Wszyscy wspólnicy spółki jawnej mają prawo prowadzenia spraw spółki. W dniu 2 lipca 2022 r., w drodze jednomyślnej uchwały wszyscy wspólnicy spółki jawnej wyrazili zgodę na jej przekształcenie w spółkę komandytową. Było to jednoznaczne z akceptacją projektu umowy przekształcanej spółki jawnej na umowę przekształconej spółki komandytowej. Następnie członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jako komplementariusze nowo tworzonej spółki komandytowej, złożyli wniosek o wpis do rejestru. Jednocześnie dotychczasowi wspólnicy spółki jawnej nie doprowadzili do innych zmian osobowych w jej składzie. W związku z tym spółka komandytowa JATIMA nie zostanie zarejestrowana, ponieważ uproszczona procedura przekształcenia spółki jawnej w spółkę komandytową nie przewiduje pojawienia się nowego wspólnika, tj. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako komplementariusza. Wspólnicy muszą zatem najpierw doprowadzić do zmiany składu osobowego spółki jawnej XONA. Możliwe jest to w trybie zmiany umowy spółki (art. 9 k.s.h.) bądź poprzez nabycie ogółu praw i obowiązków (art. 10 k.s.h.).

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

1. Istnieją cztery tryby przekształcenia spółek. Po pierwsze, przekształcenie spółki osobowej w spółkę kapitałową. Po drugie, przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową. Po trzecie, przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową. Po czwarte, przekształcenie innej spółki osobowej w inną spółkę osobową.
2. Przekształcenie można nazwać transformacją polegającą na zmianie zewnętrznej formy prowadzenia działalności. W ramach przekształcenia wyróżnia się kontynuację spółki w sferze zewnętrznej, zachowanie ciągłości majątkowej, zachowanie ciągłości osobowej.
3. Spółka przekształcana i spółka przekształcona, to w istocie ta sama spółka. Różnica polega wyłącznie na tym, że  spółka przekształcana to spółka poddana procesowi transformacji, zaś spółka przekształcona to spółka po transformacji. Na powyższym przykładzie spółką przekształcaną będzie spółka jawna, tymczasem spółką docelową, bo przekształconą będzie spółka komandytowa.
4. W przypadku przekształcenia, gdy zmiana brzmienia firmy dokonywana w związku z przekształceniem nie polega tylko na zmianie dodatkowego oznaczenia wskazującego na charakter spółki, spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy obok nowej firmy z dodaniem wyrazu „dawniej”, przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia (art. 554 k.s.h.). Innymi słowy, w korpusie dawnej spółki jawnej należy podawać dawną firmę z dodaniem w nawiasie wyrazu „dawniej”, a to wszystko obok nowej firmy.
5. Podstawą przekształcenia jest jednomyślna decyzja wspólników wyrażona w formie uchwały. Jest to konieczny i podstawowy element przekształcenia spółki osobowej w inną spółkę osobową. Innym elementem jest zawarcie umowy lub podpisanie statutu spółki docelowej.
6. Zasadniczym skutkiem przekształcenia jest zmiana typu spółki.

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny