Prawo do informacji przewidziane w art. 428 § 1 k.s.h., jest prawem mniejszościowym i indywidualnym. Następstwem zadawanych pytań jest powstanie obowiązku udzielenia informacji, z pewnymi zastrzeżeniami wskazanymi poniżej. Prawo do udzielenia informacji realizowane jest na dwa sposoby. Zwykle następuje to podczas obrad walnego zgromadzenia, gdzie zarząd na żądanie akcjonariusza obowiązany jest do udzielenia informacji dotyczących spółki, jeżeli jest to uzasadnione dla oceny sprawy objętej porządkiem obrad. Prawo do informacji może być także realizowane poza porządkiem obrad.

Istotne: Zarząd udziela żądanych informacji ustnie, a jeżeli zobowiązał się do tego pisemnie należy to zaznaczyć w protokole zgromadzenia.

Akcjonariusz nie może jednak korzystać z tego prawa w sposób nieograniczony np. poprzez ciągłe zadawanie pytań, gdyż będzie to potraktowane jako nadużycie prawa podmiotowego. Należy także pamiętać o ograniczeniach wskazanych w art. 6 ust. 1 lit. c RODO. Przepis ten zezwala na przetwarzanie danych w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonania obowiązku ciążącym na administratorze, czyli spółce. Tym samym spółka zapewnia dostęp do danych osobowych, z tym jednakże zastrzeżeniem, że akcjonariusz nie będzie uprawniony do dalszego wykorzystania tych danych.

Istotne: Prawo do żądania informacji nie ma charakteru bezwarunkowego. Przyczynami obowiązkowej odmowy udzielenia informacji będzie możliwość wyrządzenia szkody (1) spółce, (2) spółce z nią powiązanej, (3) spółdzielni zależnej. Chodzi w szczególności o samą możliwość ujawnienia tajemnic przedsiębiorstwa, w tym tajemnic technicznych, handlowych lub organizacyjnych (art. 428 § 2 k.s.h.).

Innym przypadkiem odmowy udzielenia informacji jest sama tylko możliwość poniesienia rzeczywistej i potencjalnej odpowiedzialności karnej, cywilnej bądź administracyjnej przez członka zarządu (art. 428 § 3 k.s.h.).

Jeżeli spółka udostępniła informacje na swojej stronie internetowej w drodze odpowiedniego wydzielenia miejsca na zadawanie pytań i udzielanie odpowiedzi, to uznaje się, że odpowiedź została udzielona, gdy odpowiednie informacje są udostępnione w tymże miejscu  (art. 428 § 3 k.s.h.).

Istotne: Z przepisu wyżej przytoczonego wynika, że nie ma przeszkód, aby dokumenty dotyczące spółki takie jak: statut, uchwały, regulaminy funkcjonowania organów, a także informacje żądane poza walnym zgromadzeniem mogły być publikowane na stronach internetowych.

Istnieje ponadto dopuszczalność pisemnego udzielenia informacji poza walnym zgromadzeniem. Chodzi w szczególności o sprawy niewyjaśnione do końca lub wynikające z zobowiązania zarządu, a które wiążą się z precyzyjną oceną sprawy objętej porządkiem obrad. O tym, czy zarząd ma udzielić informacji na piśmie poza walnym zgromadzeniem decydują przede wszystkim ważne powody. Jeżeli zarząd uzna, że zachodzą takie ważne powody ma obowiązek udzielenia informacji nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia żądania podczas walnego zgromadzenia (art. 428 § 5 k.s.h.).

Istotne: Jeżeli pytanie lub wniosek zgłoszony jest poza walnym zgromadzeniem, a przy tym nie odnosi się bezpośrednio do walnego zgromadzenia, lecz do innych informacji dotyczących spółki, wówczas zarząd może, a zatem nie musi udzielić informacji na piśmie. W sytuacji, gdy zarząd uzna udzielenie takich informacji za uzasadnione, wówczas powinien to zrobić bez uzasadnionej zwłoki. Jednakże zarząd odmawia udzielenia takich informacji, gdy miałoby dojść do wyrządzenia szkody lub ujawnienia tajemnic przedsiębiorstwa (vide art. 428 § 2 k.s.h.).

Jeżeli zarząd udzielił informacji poza walnym zgromadzeniem, to w takim przypadku powstaje obowiązek po jego stronie do ujawnienia tych informacji na piśmie, w tym w materiałach przedkładanych najbliższemu walnemu zgromadzeniu, które zawierają dane osób pytających i informacje im udzielone.

Istotne: Obowiązek przekazania informacji najbliższemu walnemu zgromadzeniu obejmuje wyłącznie informacje, o które akcjonariusz wystąpił na podstawie kodeksu spółek handlowych. Nie dotyczy to więc informacji uzyskanych przez akcjonariusza a dotyczących np. umowy kredytu, umowy inwestycyjnej, czy umów przedwstępnych.

Jak wskazuje art. 428 § 7 zd. drugie k.s.h., informacje przedkładane najbliższemu walnemu zgromadzeniu mogą nie obejmować informacji podanych do wiadomości publicznej oraz udzielonych podczas walnego zgromadzenia.

Należy jednak zauważyć, że akcjonariusz, któremu odmówiono ujawnienia żądanej informacji podczas obrad walnego zgromadzenia i który zgłosił sprzeciw do protokołu, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia informacji (art. 429 § 1 k.s.h.).

Istotne: Obowiązek wynikający z art. 429 § 1 k.s.h., dotyczy formalnie sytuacji, gdy ustawa nakłada obowiązek ujawnienia żądanej informacji. Nie dotyczy natomiast udzielenia informacji po odbyciu zgromadzenia, o czym decyduje zarząd.

Uprawnienie do złożenia wniosku do sądu rejestrowego uzależnione jest od ziszczenia się trzech przesłanek. Po pierwsze, odmowy ujawnienia żądanej informacji. Po drugie, zgłoszenia sprzeciwu do protokołu. Po trzecie, zachowania przez akcjonariusza terminu 7 dni na złożenie wniosku do sądu rejestrowego, liczonego od zakończenia walnego zgromadzenia, na którym odmówiono udzielenia informacji (art. 429 § 2 k.s.h.). Chodzi przy tym o termin zakończenia walnego zgromadzenia, nie zaś o termin zakończenia czynności obrad, gdy zarządzane są przerwy.

Akcjonariusz może również złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie spółki do ogłoszenia informacji udzielonych innemu akcjonariuszowi poza walnym zgromadzeniem. Tym samym sąd, rozpatrując wniosek może nakazać udzielenie informacji przez ogłoszenie w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym” oraz innym miejscu, gdy statut tak stanowi (art. 5 § 3 k.s.h.).

CO NA TO SĄD?

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 18 lutego 2016 r., II SA/Bk 738/13, LEX nr 2004350, w celu uzyskania informacji od spółki, w zakresie nieobjętym komentowanym przepisem, akcjonariusz nie może powołać się na regulacje dotyczące dostępu do informacji publicznej.

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY

W dniu 27 lipca 2022 r., walne zgromadzenie spółki akcyjnej ISKRA podjęło uchwałę w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego oraz sprawozdania zarządu dotyczącego podziału zysku i pokrycia straty za rok 2021. Rada Nadzorcza sprawująca nadzór w spółce nie wyraziła w tej kwestii sprzeciwu. W toku tego zgromadzenia akcjonariusz Mariusz Walczak zwrócił się na podstawie art. 428 § 1 k.s.h., z żądaniem udzielenia informacji dotyczących sfery wysokości płac w spółce. Po odmowie przez zarząd Marek Walczak zgłosił sprzeciw do protokołu. Następnie Marek Walczak wystąpił do sądu w terminie 7 dni od zakończenia walnego zgromadzenia z żądaniem udzielenia mu spornych informacji. Sąd odrzuci taki sprzeciw, ponieważ zakres informacji narusza zasadę wynikającą z art. 382 k.s.h., tj. zasadę wyłącznej kompetencji kontrolnych rady nadzorczej w sferze finansowej, kadrowej, umownej, a także odnoszącej się do uchwał zarządu. W spółce akcyjnej to radzie nadzorczej przysługuje bowiem prawo indywidualnej kontroli spraw spółki w ww. sferach. Przepisy wykluczają natomiast indywidualny nadzór akcjonariuszy, w sprawach przyznanych kompetencji rady nadzorczej. Informacja żądana przez akcjonariusza nie była ponadto niezbędna dla oceny sprawy objętej porządkiem obrad, czyli zatwierdzenia obydwu sprawozdań. Marek Walczak może żądać jedynie informacji, nie może natomiast żądać wyjaśnień i nie przysługuje mu uprawnienie wglądu w dokumenty, tak jak wspólnikom spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 212 k.s.h.). Wyjaśnienia są przecież pojęciem szerszym od informacji. Marek Walczak mógłby ewentualnie żądać odpisów sprawozdań zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego wraz z odpisem sprawozdania rady nadzorczej oraz sprawozdania z badania, które są wydawane akcjonariuszom na ich żądanie najpóźniej na piętnaście dni przed walnym zgromadzeniem (art. 395 § 4 k.s.h.). Sprawozdanie zarządu z działalności spółki jest jednak czymś innym niż sprawozdanie finansowe czy sprawozdanie zarządu z podziału zysku i pokrycia straty. Istotne jest również to, że żądanie udostępnienia informacji, które wkracza w dane osobowe regulowane przez RODO, stanowi podstawę do odmowy przez zarząd, jako mogących wyrządzić spółce szkodę, gdyby doszło do ich ujawnienia.

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

1. Prawo do informacji uregulowane w art. 428 k.s.h., przysługuje każdemu akcjonariuszowi, niezależnie od liczby posiadanych przez nich akcji. Prawo to nie może być wyłączone lub ograniczone w statucie spółki.
2. Podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji jest spółka, przy czym w jej imieniu działa zarząd.
3. Prawo do informacji może być realizowane w ramach trybu obrad walnego zgromadzenia lub poza walnym zgromadzeniem.
4. Prawo do udzielenia informacji nie może ingerować w kompetencje indywidualnej kontroli przyznane organom kontrolnym spółki akcyjnej, takim jak rada nadzorcza.
5. Ważnym powodem do odmowy udzielenia informacji przez zarząd może być konieczność uzyskania przez zarząd dostępu do właściwych danych i dokumentów, bez których rzeczywiste udostępnienie rzetelnych danych nie będzie możliwe. Inną przyczyną odmowy będzie nadużywanie przez akcjonariusza prawa żądania udostępnienia informacji.
6. Jeżeli prawo do żądania udostępnienia informacji realizowane jest na walnym zgromadzeniu, to musi ono być uzasadnione potrzebą oceny spraw objętych porządkiem obrad, nie zaś żądaniem uzyskania jakichkolwiek informacji dotyczących spółki.
7. Odpowiedzi na pytania akcjonariusza żądane podczas walnego zgromadzenia udzielają ustnie wyznaczeni przez zarząd jego członkowie, chyba że zachodzi potrzeba udzielenia tych informacji pisemnie. Udzielanie żądanych informacji poza walnym zgromadzeniem odbywa się w formie pisemnej, podobnie zresztą, jak żądanie udostępnienia tych informacji przez akcjonariusza (art. 428 § 6 k.s.h.).

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny