Legitymacja i wymogi formalne złożenia wniosku o upadłość handlowej spółki osobowej

Legitymacja i wymogi formalne złożenia wniosku o upadłość handlowej spółki osobowej

utworzone przez | kwi 27, 2023 | Upadłość i restrukturyzacja

Wniosek o ogłoszenie upadłości spółki osobowej, tj. spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej może złożyć każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki (art. 20 ust. 2 pkt 1 pr. up.).

Istotne: Zgodnie z powyższym wniosku o upadłość nie może złożyć wspólnik odpowiadający całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, który został pozbawiony prawa do reprezentacji na podstawie umowy spółki lub prawomocnego orzeczenia sądu (art. 30 § 1 i 2  k.s.h.), osoba, na którą wspólnik odpowiadający całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki przeniósł niektóre prawa do uczestniczenia w spółce bądź z jaką zawarł umowę spółki (art. 55 k.s.h.). Komandytariusz i akcjonariusz nie odpowiadają wprawdzie za zobowiązania spółki bez ograniczenia, ale i tak mogą złożyć taki wniosek, jeżeli występują w charakterze pełnomocnika (art. 118 § 1 w zw. z art. 138 § 1 k.s.h.).

Należy pamiętać, że dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości (art. 21 ust. 1 pr. up.). Osoby obowiązane do złożenia wniosku o upadłość, ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie 30 dni, chyba że nie ponoszą winy. Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w tym terminie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

CO NA TO SĄD?

W świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2007 r., I UK 349/06, Legalis zwrot przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z powodu nieuzupełnienia jego braków formalnych jest równoznaczny z brakiem takiego wniosku. W tej sytuacji zwolnienie członka z zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki zależy od wykazania, że niezgłoszenie wniosku nastąpiło bez jego winy.

Istotne: Ocena chwili, w której nastąpiło ujawnienie, że majątek spółki nie wystarczy na zaspokojenie długów powinno następować z uwzględnieniem kryteriów obiektywnych, tj. według chwili, gdy można było stwierdzić, że stan majątkowy spółki uzasadnia złożenie wniosku. Oznacza to, że rzeczywiste stwierdzenie takiego stanu nie wystarczy do zwolnienia się z odpowiedzialności.

Domniemywa się, że szkoda dochodzona od niewypłacalnego dłużnika przez wierzyciela obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela przez dłużnika (art. 21 ust. 3a pr. up.). Istnieje jednak możliwość zwolnienia się od odpowiedzialności w związku z niezłożeniem stosownego wniosku. Tak więc, jeżeli prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, osoby obowiązane do złożenia wniosku o upadłość nie poniosą odpowiedzialności, jeżeli obowiązek złożenia wniosku powstał w czasie prowadzenia egzekucji (art. 21 ust. 5 pr. up.).

Wymogi formalne „zwykłego” wniosku o ogłoszenie upadłości określa art. 22 pr. up. W konsekwencji wniosek powinien zawierać:

  • imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, firmę, pod którą działa dłużnik, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a jeżeli dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, oraz numery PESEL albo numery w Krajowym Rejestrze Sądowym reprezentantów, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające ich jednoznaczną identyfikację, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska albo nazwę, numery PESEL albo numery w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację oraz miejsce zamieszkania albo siedzibę wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
  • NIP, jeżeli dłużnik ma taki numer;
  • wskazanie miejsca, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
  • wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
  • informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. z 2019 r. poz. 212 oraz z 2021 r. poz. 1598) lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy;
  • informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1983 i 2140 oraz z 2022 r. poz. 872).

Istotne: Jeżeli wniosek składa wierzyciel nie musi on podawać informacji dotyczącej systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych lub niebędących uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny.

Inne dane umożliwiające identyfikację dłużnika, to numer paszportu i oznaczenie państwa wystawiającego paszport albo numer karty pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, albo numer w zagranicznym rejestrze, albo zagraniczny numer identyfikacji lub identyfikacji podatkowej (art. 22 ust. 4 pr. up.).

Istotne: Opłata od wniosku „zwykłego” wynosi 1.000,00 zł (art. 74 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Zwolnienie z kosztów ponoszenia opłaty i innych kosztów sądowych jest możliwe, jeżeli osoba fizyczna złoży oświadczenie, że nie jest w stanie pokryć kosztów bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie i rodziny. Natomiast osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osoba prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną może zostać zwolniona z ponoszenia kosztów, gdy wykaże, że nie ma na to środków (art. 102 i 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Podstawą złożenia wniosku jest zdolność upadłościowa dłużnika i jego niewypłacalność.

Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości regulują przepisy art. 334-337 prawa restrukturyzacyjnego. Jednakże i w tym przypadku odnośnie osób zobowiązanych do złożenia wniosku w spółkach osobowych nic się nie zmienia, ponieważ stosowany jest wyżej omówiony art. 20 pr. up. Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości można złożyć w terminie przewidzianym do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego albo postanowienia o odmowie zatwierdzenia układu. Wynosi on dwa tygodnie (art. 165 ust. 7 w zw. z art. 327 ust. 3. pr. restr.). W razie uchybienia temu terminowi każdy uprawniony może złożyć „zwykły” wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika.

Istotne: Zarówno „zwykły” , jak i uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości powinien spełniać wymogi pisma procesowego określone w art. 126 § 1 i 2 k.p.c.

Rozpoznanie uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości wstrzymuje się do czasu rozpoznania zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego albo na postanowienie o zatwierdzenie układu, o ile takie zostało złożone (art. 335 pr. restr.).

Nie można także zapominać, że zgodnie z art. 22a pr. up., wnioskodawca uiszcza zaliczkę na wydatki w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości w wysokości jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i wraz z wnioskiem przedstawia dowód jej uiszczenia. W przypadku braku uiszczenia zaliczki przewodniczący wzywa do uiszczenia zaliczki w terminie tygodnia pod rygorem zwrotu wniosku.

Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza dłużnik, obowiązany jest on spełnić dodatkowe wymogi formalne wniosku, poprzez złożenie dodatkowych dokumentów. Dłużnik powinien więc złożyć:

  1. aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
  2. bilans sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania, na dzień przypadający w okresie trzydziestu dni przed dniem złożenia wniosku;
  3. spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;
  4. oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;
  5. spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;
  6. wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;
  7. informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych, zastawów skarbowych i hipotek morskich oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych oraz przed sądami polubownymi dotyczących majątku dłużnika;
  8. informację o miejscu zamieszkania reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni;
  9. informację, czy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

a) zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników lub

b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, lub

c) sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro.

Jeżeli dłużnik nie może dołączyć do wniosku dokumentów, o których mowa wyżej, powinien podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić.

Istotne: Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości składa wierzyciel, powinien on uprawdopodobnić swoją wierzytelność. Uprawdopodobnienie może nastąpić na podstawie faktury VAT, rachunku, noty obciążeniowej, umowy.

Wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnik jest obowiązany złożyć oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku. Jeżeli natomiast oświadczenie takie , nie jest zgodne z prawdą, dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek podania nieprawdziwych danych we wniosku o ogłoszenie upadłości. Z kolei w razie niezłożenia oświadczenia, wniosek zwraca się bez wzywania dłużnika do jego uzupełnienia (art. 25 ust. 1 -3 pr. up.).

Na koniec należy podkreślić, że zarządzenie o wpisaniu do repertorium wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego przez dłużnika, prawomocne zarządzenie o zwrocie tego wniosku oraz prawomocne postanowienie o odrzuceniu lub oddaleniu tego wniosku lub umorzeniu postępowania w przedmiocie rozpoznania tego wniosku obwieszcza się.

CO NA TO SĄD?

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 czerwca 1996 r., III CZP 66/99, OSNC 1996, nr 10, poz. 133 obowiązek złożenia wniosku o upadłość istnieje także w przypadku ubóstwa masy upadłości, a zatem nawet wtedy, gdy oczywistym jest, że majątek dłużnika nie wystarczy na zaspokojenie wierzycieli.

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY

W związku z zaistnieniem niewypłacalności spółka jawna postanowiła zgłosić wniosek o upadłość. Wspólnikiem odpowiadającym bez ograniczenia za zobowiązania za zobowiązania spółki był Wojciech Walczyk. Podstawą ogłoszenia upadłości było niespłacanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych, które przekroczyły wartość majątku spółki w dniu 12 maja 2020 r., a stan ten utrzymywał się przez okres 30 miesięcy. W tym czasie nie była prowadzona żadna egzekucja z majątku spółki przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Stosowny wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w dniu 12 listopada 2022 r. Wniosek spełniał wymogi formalne i został poprawnie opłacony. W toku postępowania uiszczona została zaliczka na wydatki w wysokości jednokrotnego przeciętnego wynagrodzenia i złożono dodatkowe dokumenty określone w art. 23 pr. up. Dłużnik złożył także oświadczenie o prawdziwości danych złożonych we wniosku. Wojciech Walczyk musi się liczyć z faktem, że może ponieść odpowiedzialność wobec wierzycieli z tytułu niełożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od wystąpienia podstawy niewypłacalności, chyba że wykaże brak swojej winy. Za podstawę niewypłacalności należy przyjąć dzień 12 maja 2020 r. Od tego dnia Wojciech Walczyk miał 30 dni, aby złożyć wniosek o upadłość.

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

  1. Obowiązanym do złożenia wniosku o upadłość nie jest prokurent, ponieważ reprezentuje on wprawdzie dłużnika, ale nie prowadzi jego spraw.
  2. Reprezentant powołany po upływie terminu na złożenie wniosku o upadłość w miejsce reprezentanta, który tego nie zrobił jest obowiązany do niezwłocznego złożenia takiego wniosku.
  3. Niezłożenie wniosku w terminie wiąże się z konsekwencjami odpowiedzialności cywilnoprawnej (art. 21 ust. 3 pr. up. w zw. z art. 299 k.s.h.), karnej (art. 586 k.s.h.) oraz pod tytułem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.
  4. Nie wyłącza odpowiedzialności fakt wyrządzenia szkody, choćby nastąpiło to tylko ze względu na braki formalne wniosku. Jednakże spóźniony wniosek, który nie wyrządza szkody, a przynosi większy stopień zaspokojenia wierzycielowi, nie powinien stanowić podstawy o poniesienia odpowiedzialności odszkodowawczej.
  5. Przyjmuje się powszechnie odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie na zasadzie winy domniemanej, tj. według określonego wzorca postępowania. To wierzyciel powinien jednak uprawdopodobnić, że wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w terminie spóźnionym.
  6. Legitymację czynną przeciwko spóźnionemu dłużnikowi ma wyłącznie wierzyciel osobisty (art. 20 ust. 1 pr. up.). Legitymowanym biernie jest każdy reprezentant dłużnika obowiązany z mocy ustawy do złożenia wniosku.
  7. Roszczenia z tytułu spóźnionego lub niezłożonego wniosku o ogłoszenie upadłości przedawniają się w przypadku czynu niedozwolonego z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności (art. 421 3-4 k.c.).
  8. Sąd może na podstawie art. 32 ust. 5 pr. up. żądać zaliczki w wyższej kwocie niż jednomiesięczne przeciętne wynagrodzenie pod rygorem odrzucenia wniosku, na co nie przysługuje zażalenie. Żądanie dodatkowej zaliczki nie wstrzymuje rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości.
  9. Bilans stanowi stan aktywów i pasywów na dzień kończący poprzedni i bieżący rok obrotowy, a zatem jest fotografią składników majątkowych dłużnika i źródeł ich finansowania.

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny

Autor Mariusz Korcyl Radca Prawny

Mariusz Korcyl

Radca prawny z pasją, ze szczególnym uwzględnieniem prawa spółek!

 

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *