Każda emisja nowych akcji prostej spółki akcyjnej stanowi zmianę umowy spółki. Do zmiany umowy spółki wymagana jest uchwała zgromadzenia akcjonariuszy oraz konstytutywny wpis do rejestru (art. 300¹⁰² § 1 k.s.h.).

Istotne: Zgłoszenia zmiany umowy spółki do rejestru dokonuje zarząd bądź rada dyrektorów (art. 300¹⁰² § 2 . w zw. z art. 4 § 2¹ k.s.h.). Powinno to nastąpić w terminie sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały walnego zgromadzenie. Tym samym wniosek złożony po tym terminie zawitym zostanie odrzucony przez sąd rejestrowy i zmiana umowy nie dojdzie do skutku.

Od wyżej wskazanej zasady istnieje jednakże istotny wyjątek, tj. możliwość uproszczonej emisji akcji. Podstawą tejże emisji są dotychczasowe postanowienia umowy spółki określające maksymalną liczbę akcji i termin emisji. Jeżeli umowa spółki zawiera te elementy, dozwolone jest podjęcie przez akcjonariuszy bezwzględną większością głosów uchwały o emisji akcji, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest brak konieczności stosowania przepisów o zmianie umowy spółki (art. 300⁹⁸ § 1 w zw. z art. 300¹⁰³ k.s.h.).

W art. 300¹⁰⁴ § 1 pkt 1-7 k.s.h., zawarto obligatoryjne elementy uchwały o emisji akcji, które odnoszą się zarówno do przepisów o zmianie spółki, jak i uproszczonej emisji. Zatem uchwała taka powinna określać:

1.  liczbę, serie i numery akcji;
2. uprzywilejowanie związane z akcjami, jeżeli uchwała przewiduje uprzywilejowanie akcji nowej emisji;
3. cenę emisyjną akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do oznaczenia ceny emisyjnej;
4. datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie;
5. terminy i sposób wnoszenia wkładów na pokrycie obejmowanych akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do wskazania tych terminów w umowie objęcia akcji;
6. przedmiot wkładów niepieniężnych oraz osoby, które mają objąć akcje za takie wkłady, łącznie z podaniem liczby akcji, które mają przypaść każdej z nich, jeżeli akcje mają być objęte za wkłady niepieniężne;
7. jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – także rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług.

Istotne: Elementami fakultatywnymi uchwały o emisji akcji może być tytułem przykładu określenie w jakiej części mają zostać wniesione wkłady na pokrycie kapitału jeszcze przed zgłoszeniem nowej emisji akcji do rejestru bądź zasad dysponowania przez zarząd lub radę dyrektorów akcjami, które nie zostaną objęte prawem poboru, albo względem których wyłączono prawo poboru.

Z art. 300¹⁰⁴ § 2 k.s.h., wynika obowiązek odpowiedniego stosowania przepisów o akcjach, wkładach i kapitale zakładowym prostej spółki akcyjnej, tj. obejmowania akcji (art. 300² k.s.h.), kapitału akcyjnego (art. 300³ k.s.h.), wnoszenia wkładów (art. 300⁹ k.s.h.), znacznego zawyżenia wkładu niepieniężnego (art. 300¹⁰ k.s.h.). Tak na przykład wkłady na akcje nowej emisji powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia zarejestrowania emisji art. 300⁹ § 1 w zw. z art. 300¹⁰⁴ § 2 k.s.h.).

Akcje nowej emisji obejmowane są na podstawie umowy objęcia akcji. W umowie tej spółka zobowiązuje się wyemitować akcje na rzecz subskrybenta, a tenże zobowiązuje się do wniesienia wkładu. Zawarcie umowy objęcia akcji następuje w drodze złożenia oferty objęcia akcji przez spółkę i jej przyjęcia przez oznaczonego adresata (art. 300¹⁰⁵ § 1 i 2 k.s.h.).

Istotne: Oświadczenie o przyjęciu oferty nie może zostać złożone pod warunkiem i zastrzeżeniem terminu.

Formą przewidzianą i to pod rygorem nieważności, dla umowy objęcia akcji nowej emisji zgodnie z art. 300¹⁰⁵ § 2 k.s.h., jest forma dokumentowa określona w art. 77² i 77³ k.c. w zw. z art. 2 k.s.h.

W aspekcie emisji nowych akcji nie można pominąć konstrukcji prawa poboru. Akcjonariuszom prostej spółki akcyjnej przysługuje bowiem ustawowe prawo poboru, proporcjonalnie do liczby swoich dotychczasowych akcji, chyba że umowa spółki lub uchwała akcjonariuszy stanowią inaczej, przy czym listę akcjonariuszy, którym przysługuje prawo poboru, ustala się na dzień podjęcia uchwały o emisji akcji (art. 300¹⁰⁶ § 1 k.s.h.).

Istotne: Uchwała o pozbawieniu prawa poboru podejmowana jest większością 4/5 głosów (art. 300¹⁰⁶ § 2 k.s.h.).

Realizacja prawa poboru następuje w drodze złożenia przez spółkę uprawnionym akcjonariuszom oferty objęcia akcji w sposób właściwy dla dokonywania zawiadomień o walnym zgromadzeniu. W ramach oferty należy załączyć wzór formularza odnoszący się do przyjęcia oferty, w tym zawrzeć informację o terminie i sposobie złożenia oświadczenia. Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu oferty nie może być krótszy niż czternaście dni od dnia złożenia przez spółkę oferty objęcia akcji w wykonaniu prawa poboru (art. 300¹⁰⁶ § 3 k.s.h.). Wraz z przyjęciem oferty objęcia akcji akcjonariusze, którym służy prawo poboru są z mocy ustawy uprawnieni do złożenia zapisów dodatkowych, czyli oświadczeń o objęciu określonej liczby akcji na wypadek niewykonania prawa poboru przez pozostałych akcjonariuszy. Wówczas zarząd lub rada dyrektorów przydziela takie akcje proporcjonalnie do zgłoszeń.

Jeżeli chodzi o dysponowanie akcjami nieobjętymi w wykonaniu prawa poboru bądź wyłączonymi z prawa poboru, co do których uchwała o emisji akcji nie stanowi inaczej, to zarząd lub rada dyrektorów oferuje je według swego uznania, po cenie nie niższej jednak niż cena emisyjna (art. art. 300¹⁰⁶ § 6 k.s.h.).

Istotne: Akcje nowej emisji w ramach emisji zwykłej objęte są obowiązkiem zgłoszenia do rejestru przez zarząd, a przy monistycznym systemie organów, czyli takim gdzie spółką zarządza i jednocześnie reprezentuje ją wyłącznie jeden organ, zgłoszenia dokonuje rada dyrektorów.

Do zgłoszenia emisji akcji należy dołączyć:

1. uchwałę o emisji akcji;
2. umowy objęcia akcji;
3. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie nowych akcji zostały wniesione w części przewidzianej w uchwale o emisji akcji lub umowach objęcia akcji;
4. oświadczenie wszystkich członków zarządu o wysokości kapitału akcyjnego.

Akcje nowej emisji powstają z chwilą wpisu do rejestru (art. 300¹⁰⁷ § 3 k.s.h.).

CO NA TO SĄD?

W wyroku SA w Szczecinie z dnia 21 października 2015 r., I ACa 402/15, LEX nr 2004602 wyrażono pogląd, że pełny tryb przewidziany w kodeksie spółek handlowych dla zmiany umowy spółki znajdzie zastosowanie niezależnie od faktu, czy akcjonariusze wprowadzają bardzo istotne zmiany, czy też modyfikacje „dotyczą tylko zmian redakcyjnych, w celu usunięcia usterek”.

PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY

W umowie prostej spółki akcyjnej URWA nie zawarto postanowień dotyczących maksymalnej emisji nowej liczby akcji ani terminu ich emisji. Zawarto tylko postanowienia, że spółka może emitować nowe akcje. Zgodnie z umową spółki każdorazowa emisja nowych akcji wymaga podjęcia uchwały przez walne zgromadzenie większością 4/5 głosów. W dniu 26 listopada 2022 r., walne zgromadzenie podjęło rzeczywiście uchwałę o emisji nowych akcji serii b. Za uchwałą głosowała wymagana umową większość 4/5 głosów. Ponieważ umowa spółki zawierała zdaniem zarządu stosowne postanowienia dotyczące emisji nowej akcji, zarząd nie podjął próby rejestracji akcji nowej emisji przed sądem rejestrowym. Uznano bowiem, że zastosowanie znajdzie uproszczony tryb emisji akcji. Zarząd jest w błędzie. Umowa spółki nie określa przecież maksymalnej liczby emisji nowych akcji i terminu ich emisji. W tej sytuacji wymagana jest zmiana umowy spółki połączona ze zgłoszeniem emisji nowych akcji. Jeżeli zarząd tego nie zrobi w ciągu sześciu miesięcy od podjęcia uchwały walnego zgromadzenia emisja będzie nieważna a sąd może nałożyć na spółkę grzywnę.

PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY

1. Kompetencja do zmiany umowy spółki w drodze uchwały nie może zostać przeniesiona z walnego zgromadzenia na zarząd lub radę dyrektorów. Takie kompetencje zostały zastrzeżone przez kodeks spółek handlowych wyłącznie na rzecz udziałowców wchodzących w skład walnego zgromadzenia.
2. Uchwała o zmianie umowy spółki powinna zostać ujęta w protokole walnego zgromadzenia sporządzonym przez notariusza (art. 300¹⁰⁰ 2 k.s.h.) oraz podjęta większością kwalifikowaną 3/4 głosów akcjonariuszy uczestniczących w głosowaniu (art. 300⁹⁸ § 2 pkt 1 k.s.h.).
3. Sąd rejestrowy w oparciu o art. 23 ustawy o KRS dokonuje weryfikacji zgłoszenia pod względem formalnym i materialnym. Sąd bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne z przepisami prawa. Sąd może odmówić wpisu zmiany umowy spółki nawet z powodu nawet drobnych uchybień.
4. Jeżeli już po zarejestrowaniu spółki przez sąd rejestrowy stwierdzone zostały braki wynikłe z przepisów prawa, wówczas sąd z urzędu albo na wniosek osób mających interes prawny wzywa spółkę do usunięcia braków i wyznacza odpowiedni termin (art. 172 § 2 k.s.h.). Odpowiedni termin, to termin wyznaczony przez sąd. Zgodne z utrwalona praktyką sądów, wynosi on zwykle siedem dni.
5. W przypadku braku woli współpracy ze strony spółki, sąd rejestrowy może nakładać grzywny według zasad określonych dla postępowania rejestrowego. Zgodnie z art. 2052 k.p.c., w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 15 tysięcy złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać – uwaga- aż miliona złotych. Sąd rejestrowy może także ponawiać zasadzone grzywny.
6. Natomiast zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy o KRS, w przypadkach, które są uzasadnione bezpieczeństwem obrotu, sąd rejestrowy może również, działając z urzędu, dokonać wykreślenia danych niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy lub wpisu danych odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy, jeżeli dokumenty stanowiące podstawę wpisu lub wykreślenia znajdują się w aktach rejestrowych, a dane te są istotne.
7. Popularną przyczyną wyłączenia prawa poboru z powołaniem się na interes spółki jest przede wszystkim dążenie do pozyskania kapitału (np. nowego inwestora, finansowania dłużnego), a także chociaż z pewnością w mniejszym zakresie, wdrożenie programu motywacyjnego opartego na akcjach spółki.
8. Procedura emisji akcji z zachowaniem poboru wymaga wysłania oferty, przyjęcia oferty w terminie 14 dni od jej otrzymania oraz złożenia dodatkowego oświadczenia przez akcjonariusza.

Autor: dr Mariusz Korcyl

Radca Prawny