W umowie prostej spółki akcyjnej możliwe jest zawarcie dwóch rodzajów szczególnych uprawnień. Pierwsze wynikają z uprawnienia przewidzianego w samej akcji. Są one nazywane są w języku prawniczym przywilejami akcyjnymi. Drugie związane są ściśle z osobą akcjonariusza, a polegają na przyznaniu mu szczególnych uprawnień indywidualnych.
Istotne: Jeżeli spółka emituje akcje o szczególnych uprawnieniach, to w umowie spółki należy wymienić liczbę, serię, numery akcji i związane z nimi uprzywilejowanie (art. 3005 § 1 k.s.h.). Jeżeli tych elementów brak, wówczas mamy do czynienia z akcją zwykłą, nie zaś uprzywilejowaną (art. 30025 § 1 in fine k.s.h.).
Z akcją może być również związany szczególny katalog uprawnień i przywilejów wymieniony w art. 30025 § 2 k.s.h. Do katalogu tego należą prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji prostej spółki akcyjnej.
Istotne: Katalog szczególnych uprawnień akcyjnych pozostaje otwarty, gdyż nie obowiązują żadne ustawowe limity co do przywilejów głosowych oraz dywidendowych.
Innym rodzajem akcji uprzywilejowanych przewidzianych w prostej spółce akcyjnej są akcje założycielskie. Ich specyfika polega na zagwarantowaniu nienaruszalności określonego minimalnego stosunku liczby głosów przypadających na akcje uprzywilejowane (akcje założycielskie) względem ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje, w szczególności na okoliczność każdej kolejnej emisji nowych akcji. W ten sposób chroni się tego rodzaju akcje przed późniejszym ich „rozwodnieniem”.
Istotne: Umowa spółki musi określać minimalny stosunek głosów na tej zasadzie, że przykładowo liczba głosów przypadających na akcje założycielskie nie może być niższa niż 15 % liczby głosów przypadających na wszystkie akcje spółki.
Wyemitowanie przez spółkę akcji założycielskich oznacza, że żadna z kolejnych emisji nowych akcji – nie może naruszyć ustalonego umową spółki minimalnego stosunku głosów. Gdyby tak się jednak stało, to liczba głosów z akcji założycielskich ulega odpowiedniemu zwiększeniu.
Akcje założycielskie mogą być przedmiotem kolejnych emisji (art. 30026 § 3 k.s.h.). Ze sformułowania tego wynika wprost, że dopuszczalna jest emisja akcji założycielskich i to nie tylko na etapie tworzenia prostej spółki akcyjnej, ale także w ramach kolejnych emisji akcji założycielskich.
W kodeksie spółek handlowych w art. 30027 przewidziano wreszcie akcje nieme. Ich istota sprowadza się do sytuacji, że wobec akcji uprzywilejowanej w zakresie dywidendy może być wyłączone prawo głosu. Taka akcja uprzywilejowana w zakresie dywidendy, w stosunku do której wyłączono prawo głosu, nazywana jest akcją niemą.
Istotne: Wyłączenie prawa głosu może dotyczyć wyłącznie akcji uprzywilejowanych co do dywidendy. Innymi słowy nie jest dopuszczalne wyłączenie prawa głosu wobec akcji, z którymi nie jest związany żaden przywilej dywidendowy.
Istnieje jednakże możliwość uzyskania prawa głosu z akcji niemej. Może to być np. skutkiem określonego upływu czasu bądź określenie ściśle sprecyzowanej kwoty dywidendy, której wypłacenie przez spółkę z tytułu akcji niemych powoduje uzyskanie przez te akcje prawa głosu, albo też skutek taki wywołuje niewypłacenie tych akcji.
Istotne: Umowa spółki określa okoliczności, z których uprawniony z akcji niemej uzyskuje prawo głosu.
CO NA TO SĄD?
W myśl tezy wyroku SN z dnia 8 czerwca 2005 r., sygn. akt V CK 696/04, OSNC 2006/5/88, zakres uprawnień przysługujących nabywcy akcji uprzywilejowanej określa statut spółki akcyjnej.
PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY
W umowie prostej spółki akcyjnej ZONA przewidziano, że w przypadku każdorazowej – kolejnej emisji nowych akcji, minimalny stosunek liczby głosów przypadających na akcje założycielskie w proporcji do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje wynosi 20 %. Łączna liczba wyemitowanych akcji wynosi 1000. Z tego 200 akcji założycielskich serii A zostaje uprzywilejowanych w ten sposób, że zawsze uprawniają do 20% głosów. W umowie spółki postanowiono, że na 1 akcję założycielską serii A przypada 1 głos. W dniu 15 października 2022 r., walne zgromadzenie tej spółki podjęło uchwałę o emisji 1000 akcji zwykłych. Liczba głosów przypadających na akcje założycielskie wyniosła 40 % w stosunku do 60 % liczby głosów przypadających na wszystkie akcje wyemitowane przez spółkę. Na skutek emisji łączna liczba akcji wynosi 2000, łączna liczba akcji założycielskich serii A nie ulega zwiększeniu i wynosi nadal 200 akcji. Zwiększa się jednak minimalny stosunek głosów przypadających na akcje założycielskie z 20 % na 40 %. Aby zachować uprzywilejowanie na poziomie określonym w umowie spółki wynoszące 20 % należy zwiększyć limit głosów w ten sposób, że na 1 akcję założycielską serii A przypadają 4 głosy (czyli 40 % z 2000 akcji) zamiast 2 głosów (czyli 20% z 2000 akcji). Rozkład głosów na walnym zgromadzeniu prostej spółki akcyjnej przedstawia się następująco: 1200 głosów z akcji nieuprzywilejowanych, stanowiące łącznie 60 % głosów, oraz 800 głosów z akcji założycielskich, stanowiące łącznie 40% głosów. W tym przypadku podjęto uchwałę, która zwiększa minimalny stosunek głosów przypadających na akcje założycielskie. Wymaga to więc zmiany umowy spółki. Gdyby jednak doszło do zmniejszenia stosunku akcji założycielskich do akcji zwykłych, a zatem podjęto by uchwałę stanowiącą, że liczba głosów przypadających na akcje założycielskie wynosi jedynie 10 %, a nie tak jak stanowi umowa spółki 20 %, wówczas należy w przy każdej emisji akcji zwiększyć odpowiednio ilość głosów przypadających na akcje założycielskie do minimalnego poziomu 20 %, zgodnie z umową spółki.
PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY
- W przypadku emisji nowych akcji, która mogłaby naruszyć stosunek przewidziany w umowie spółki, liczba głosów z akcji założycielskich ulega odpowiedniemu zwiększeniu. Uchwała o emisji nowych akcji wskazuje liczbę głosów, jaka będzie przypadać na akcje założycielskie po wpisie do rejestru nowej emisji akcji.
- Wyłączenie prawa głosu z akcji niemej – nie jest bezwzględne. Zgodnie z art. 30098 6 k.s.h. w głosowaniu nad ograniczeniem lub zniesieniem przywilejów z akcji niemej akcjonariuszowi tej akcji przysługuje prawo głosu. Zniesienie przywileju akcji niemej powoduje uzyskanie przez akcjonariusza prawa głosu z takiej akcji.
- Przyznanie akcjonariuszowi akcji niemej prawa głosu może stanowić element strategii procesu inwestycyjnego, pozwalającego uzyskać środki do podmiotu, których wpływ na funkcjonowanie spółki będzie bardzo ograniczony.
- Z chwilą rejestracji zmiany liczby akcji, liczba głosów przypadających na akcje uprzywilejowane zwiększa się w sposób automatyczny tak, aby zachować uprzywilejowanie na poziomie określonym w umowie spółki.
Autor: dr Mariusz Korcyl
Radca Prawny
0 komentarzy