W spółce z o.o. przewidziano ograniczenie sprzedaży udziałów w drodze egzekucji. Jak zatem stanowi art. 185 § 1 k.s.h., jeżeli w drodze egzekucji ma nastąpić sprzedaż udziału, którego zbycie umowa spółki uzależnia od zgody spółki lub w inny sposób ogranicza, spółka ma prawo przedstawić osobę, która nabędzie udział za cenę, jaką określi sąd rejestrowy po zasięgnięciu w miarę potrzeby opinii biegłego. W takim przypadku spółka powinna w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia jej przez sąd rejestrowy o zarządzeniu sprzedaży, zgłosić wniosek o przeprowadzenie w tym trybie wyceny udziału. Jeżeli w terminie dwóch tygodni spółka nie wystąpi w wnioskiem o przeprowadzenie wyceny bądź w tym terminie nabywca wskazany przez spółkę nie wpłaci komornikowi ustalonej ceny, udziały będą sprzedane w trybie przewidzianym w przepisach egzekucyjnych. Zasady powyższe stosuje się do zbycia części udziału lub ułamkowej części udziału (art. 185 § 2-4 k.s.h.).
Istotne: Przepisy o sprzedaży udziału w trybie egzekucyjnych zostały przewidziane w art. 895 i n. Kodeksu postępowania cywilnego.
Nieuprawniona sprzedaż udziałów wspólnika przez komornika, przy jednoczesnym zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników uchwały o skreśleniu wspólnika z listy wspólników rodzi spór korporacyjny. Wspólnik może skorzystać z opcji uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały wspólników w trybie art. 249 w zw. z art. 252 k.s.h.
Istotne: Uchylenie uchwały może nastąpić ze względu na sprzeczność z umową, dobrymi obyczajami, godzenie w interesy spółki, pokrzywdzenie wspólnika. Z kolei stwierdzenie nieważności uchwały może nastąpić ze względu na sprzeczność z ustawą.
W razie uchylenia bądź stwierdzenia nieważności uchwały zgromadzenia wspólników zarząd ma obowiązek wprowadzić odpowiednie zmiany do KRS. Sąd rejestrowy bada jedynie, czy dołączone dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa oraz czy są prawdziwe. Ponadto sąd bada, czy dane zgłoszone są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości (art. 23 ust. 1 i 2 ustawy o KRS). Gdyby okazało się, że dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe nie zostały złożone do rejestru, sąd może wszcząć postępowanie o niezłożenie wniosku lub wymaganych dokumentów w trybie art. 24 ustawy o KRS.
CO NA TO SĄD?
W świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2013 r., III CZP 13/13 OSNC 2014, nr 3, poz. 23, Lexis.pl nr 7437859 uchwała o umorzeniu udziału, które zostały podjęte i niepoddane wyrokowi unieważniającemu albo uchylającemu sądu procesowego, należy traktować jako istniejące i ważne zarówno w stosunkach między wspólnikami, jak i z osobami trzecimi. Uchwały takie powinny być wykonane przez zarząd i wiążą sąd rejestrowy, który nie może kwestionować ich ważności, nawet gdyby miał w tym względzie wątpliwości.
PRZYKŁAD Z ŻYCIA WŹIĘTY
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością SARA kapitał zakładowy wynosi 12.000,00 zł. Wspólnikami są Wojciech Janik posiadający dwanaście udziałów po 500 zł o wartości 6.000,00 zł oraz Zenon Klosz posiadający dwanaście udziałów po 500 zł o wartości 6.000,00 zł. Jest to stan na 24 lipca 2023 r. Tymczasem w 2022 r., rejestr spółki zawierał dane, zgodnie z którymi kapitał zakładowy spółki wynosił 10.000,00 zł. Wspólnikiem był Leopold Wiśniewski posiadający pięć udziałów po 1000 zł o wartości 5.000,00 zł oraz prosta spółka akcyjna KLARA z pięcioma udziałami po 1000 zł o wartości 5.000,00 zł. Leopold Wiśniewski był dłużnikiem KLARA prosta spółka akcyjna. Pod koniec 2022 r., wszystkie udziały Leopolda Wiśniewskiego zostały sprzedane przez komornika na rzecz wierzyciela KLARA prosta spółka akcyjna. Chociaż zarządzenie komornika było nieprawomocne, zarząd wpisał na listę wspólników z udziałem wynoszącym 100% KLARĘ prostą spółkę akcyjną, zaś Leopolda Wiśniewskiego wykreślono z KRS. Następnie kapitał zakładowy spółki został podwyższony do kwoty 12.000,00 zł. Utworzono nowe udziały, które objęli nowi wspólnicy Wojciech Janik oraz Zenon Klosz, każdy po dwa udziały po 500 zł. Jednocześnie wszystkie 10 udziałów KLARA prosta spółka akcyjna o wartości 10.000,00 zł zostały umorzone za jej zgodą bez obniżania kapitału. Następnie doszło do dokonania zmian w rejestrze spółki, gdzie ujawniono nowy kapitał spółki, wykreślono spółkę KLARA jako wspólnika posiadającego 10 udziałów i wpisano nowych wspólników w osobach Wojciecha Janika i Zenona Klosza. W dniu 12 maja 2023 r., do sądu rejestrowego wystąpił Leopold Wiśniewski podnosząc, że w dniu 14 kwietnia 2023 r., sąd okręgowy uchylił czynność komornika dotyczącą zarządzenia sprzedaży jego udziałów na rzecz spółki KLARA, z uwagi na naruszenie art. 185 k.s.h. Mając na uwadze orzeczenie sądu okręgowego komornik stwierdził, że udziały nadal należą do Leopolda Wiśniewskiego i są zajęte. W tej sytuacji Leopold Wiśniewski wystąpił bezpośrednio do sądu rejestrowego o wpisanie go z urzędu jako wspólnika posiadającego udziały w liczbie pięciu udziałów o wartości 5.000,00 zł. Sąd rejestrowy nie podejmie żadnych czynności celem przywrócenia wpisu Leopolda Wiśniewskiego jako udziałowca. Problem tkwi bowiem w tym, że Leopold Wiśniewski powinien był się skupić na wyruszeniu uchwał pozbawiających go statusu udziałowca jako niezgodnych z prawem (art. 252 k.s.h.). Czynności faktyczne podjęte przez zarząd, a polegające na umorzeniu udziałów Leopolda Wiśniewskiego w drodze uchwały są istniejące i ważne i zarząd zobligowany jest je wykonać. Natomiast sąd rejestrowy nigdy z urzędu nie wykreśla nieaktualnych danych, jeżeli wcześniej nie wdrożono postępowania przymuszającego wobec zarządu w trybie art. 24 ustawy o KRS. Chociaż więc Leopold Wiśniewski został nieprawidłowo usunięty z rejestru w oparciu o sprzeczną z art. 185 k.s.h. decyzję komornika, to sąd rejestrowy nie miał obowiązku sprawdzać prawidłowości danych figurujących na liście wspólników, gdyż nie miał wobec tych danych w owym okresie żadnych uzasadnionych wątpliwości (art. 23 ust. 2 ustawy o KRS). W tym stanie rzeczy Leopold Wiśniewski jest uprawniony do wzruszania uchwał przed sądem procesowym, przy czym nie może że spodziewać się, że sąd rejestrowy ujawni go w rejestrze jako wspólnika i udziałowca, ponieważ uchwały nie zostały wzruszone. Należy zaznaczyć, że wszystkie czynności dokonane przez spółkę z osobami trzecimi, tj. nowymi wspólnikami nie będą nieważne, ponieważ wyrok sądu procesowego unieważniający uchwałę o umorzeniu udziałów ma skutek konstytutywny.
PODSUMOWANIE – PORADNIK PRAKTYCZNY
- Jedynie sąd procesowy może uchylić bądź unieważnić uchwały zgromadzenia wspólników spółki z o.o. Takiej mocy sprawczej nie ma sąd rejestrowy.
- Uchwały podjęte przez zgromadzenie wspólników choćby stanowiły podstawę nieprawidłowego usunięcia z rejestru są ważne i istniejące.
- Usunięcie wspólnika z rejestru sądowego bez podstawy prawnej nie oznacza, że nie może on brać udziału w czynnościach polegających na podwyższaniu kapitału zakładowego, umarzaniu udziałów, czy przyjęcia nowych wspólników. Tak niepoprawnie usunięty wspólnik zachowuje nadal status wspólnika.
- Przed dokonaniem zmian w rejestrze zarząd powinien się upewnić, czy komornik zachował procedurę egzekucji sprzedaży udziału, co do którego występują ograniczenia w obrocie, przede wszystkim ze względu na utrzymanie dotychczasowego stanu osobowego wspólników.
- Podstawą do przywrócenia stanu zgodnego z rzeczywistym stanem prawnym w KRS nie jest żądanie przywrócenia wspólnika do rejestru, lecz wzruszenie niewłaściwych uchwał na podstawie prawomocnego wyroku sądu procesowego.
- W razie poniesienia szkody z tytułu umorzenia udziałów wspólnik może dochodzić odszkodowania od osób odpowiedzialnych obok odrębnego wzruszenia uchwał.
- Wzruszenia uchwały poza członkami organów spółki, którzy nie zostali odwołani może dokonać zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna i wspólnicy wymienieni w art. 250 k.s.h.
- Stwierdzenie nieważności uchwały powoduje, że uchwała taka zostanie wykreślona z rejestru z urzędu.
Autor: dr Mariusz Korcyl
Radca Prawny
0 komentarzy